Teşvik Sistemi Yenileniyor: Hibe Artıyor, Vergi Azalıyor

HÜSEYİN GÖKÇE/ANKARA

Yatırım alanında yaşanan gerileme devam ederken, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, teşvik sisteminde dikkat çekici değişiklikler üzerinde çalışıyor. Bu yeni düzenlemeler ile makine alımları için hibe desteği sağlanması planlanırken, yatırımlardaki vergi teşviklerinin oranlarının düşürülmesi öngörülüyor. Teşvikli yatırımlarda, yeni dönemde bölgesel teşvikler ön plana çıkacak ve teşvik unsurlarında köklü reformlar yapılması bekleniyor. Uzun zamandır tartışma konusu olan hibe destekleri de yatırım teşvik mevzuatına entegre edilecek.

Düzenlemenin ilk işaretleri Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır tarafından, geçtiğimiz hafta İstanbul’da gerçekleşen bir toplantıda verildi. Bakan Kacır, teşviklerin ayrıştırıcı bir yaklaşım sergilemesi gerektiğini vurgularken, öz kaynak teşviklerinin yeniden devreye alınacağını duyurdu.

Hibe Desteğinde Üst Sınır

EDİNDİĞİMİZ bilgilere göre, teşvikli yatırımlar kapsamında makine alımları için öz kaynak teşviklerinde bir üst sınır belirlenecek. Teşvik miktarının, yatırımların niteliğine göre değişmesi öngörülüyor.

Sistemde olası suistimallerin önüne geçmek için hibe miktarları, yatırımla orantılı olarak değil, sabit bir destek tutarı şeklinde belirlenmesi planlanıyor. Yatırımcı, ne kadar fatura ibraz ederse etsin, destek miktarı sabit kalacak. Bu uygulama, makine için ödenen gerçek tutardan daha yüksek fatura alarak hibe miktarını artırma girişimlerini önleyecek.

Vergi Desteklerinin Azaltılması

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in talebi doğrultusunda, teşvik sisteminin temelini oluşturan vergi teşviklerinin de yeniden gözden geçirilmesi bekleniyor. Mevcut sistemde, yatırımların belirli bir oranına kadar vergi teşvikleri sağlanıyordu. Ayrıca, yatırımcı şirketlerin faaliyet gösteren diğer şirketleri için de vergi teşvikleri uygulanabiliyordu. Yeni düzenlemelerle, hibe desteklerinin artırılmasının yanı sıra vergi teşviklerinde de önemli oranlarda indirim yapılması planlanıyor.

Vazgeçilen Vergi Tutarı 420 Milyar Lira

2025 yılı için öngörülen vergi harcaması toplamı 2 trilyon 454 milyar lira olarak belirlenmiş olup, bunun 1 trilyon 144 milyar lirası gelir vergisi, 607 milyar lirası kurumlar vergisi, 392 milyar lirası KDV, 122 milyar lirası ÖTV ve 186 milyar lirası diğer kanunlar çerçevesinde vazgeçilen vergilerden oluşuyor. 2023 yılı için tahmin edilen vergi harcaması ise 1 trilyon 729 milyar lira düzeyindeydi.

Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2023 yılında kurumlar vergisinden vazgeçilen toplam tutar 423 milyar 341 milyon lira olarak belirlenmiştir. Bu tutarın 134 milyar 242 milyon liralık kısmı, indirimli kurumlar vergisi desteğinden kaynaklanmaktadır. Ancak, bu tutarın ne kadarının teşvik belgesi kaynaklı olduğu konusunda net bilgiler mevcut değil.

Vergi harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre, iş dünyasının desteklenmesi ve yatırımların artırılması amacıyla 2023 yılında yapılan vergi harcaması 400 milyar 852 milyon lira, 2024 yılında ise 420 milyar 533 milyon lira olmuştur. Ancak, bu tutarın büyük çoğunluğu teşvik belgesi dışında sağlanan vergi teşviklerinden oluşmaktadır.

Yavaşlayan Sisteme Önlem Alınacak

Diğer taraftan, mevcut teşvik sisteminde yaşanan sıkıntıların da yeni düzenlemelerde ele alınacağı ifade ediliyor. Yeni yatırım yapacak girişimcilerin işlemlerin uzaması ile ilgili şikayetlerinin dikkate alınarak, teşvik belgesi süreçlerinin mümkün olan en kısa süreye indirilmesi bekleniyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır, teşvik sisteminin etkinliğinin artırılması için gereken adımların atılacağını, nokta atışı teşviklere daha fazla önem verileceğini bildirdi.