Tarih Bilincinin Önemi ve Günümüz
“Tarih bilincinin ışığı, yaşadığımız zamanın karanlıkları, sisleri/pusları arasında yol göstericidir. İnsan, yalnızca geçmişin taşıyıcısı değil, bugünden yola çıkarak geleceğin yaratıcısı/biçimlendiricisi olduğunu da tarih bilinciyle kavrayabilir.”
“Bir yenilenme ve yeniden aydınlanma dönemi başlatılmalı. Cumhuriyetin kazanımlarını güçlendirerek daha ileri adımlar atılmalı. Aydınlanma eksik kalmış, kesintiye uğratılmıştır. Bu noktada laiklik, kritik kavramlardan biridir. Seküler bakışın eksikliği, tarih bilincinden yoksunluğun bir göstergesidir.”
Çukurova Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mustafa Günay ile tarih felsefesi ve tarih bilinci bağlamında cumhuriyetimizi ve günümüzü konuştuk.
Tarih Düşüncesi ve İnsan
Tarih üzerine düşünmek, insan üzerine düşünmek demektir. İnsanlık tarihindeki başarılar ve başarısızlıklar, yükselişler ve düşüşler, tarihi yapan insan ve eylemleridir. İnsan, tarihsel bir ortamda var olduğu için, ürettiği kavramlarla düşünür ve kendini anlamaya çalışır. Tarih, sürekli değişim alanıdır; çünkü insanlar yaratıcı etkinlikleriyle mevcut durumu değiştirirler.
İnsanın tarihe olan ilgisi, varoluşsal bir temele dayanır. Bireyler ve toplumlar geçmiş, şimdi ve gelecek bağlamında var oldukları için tarihle bağlantılıdırlar. Bugünün tarihi, geçmişin bir parçasıdır ve geleceğin tohumlarını taşır. Geçmişi anlamak, insanın tarihsel varoluşunun bir parçasıdır.
Tarihsel Günler ve Anlamları
Bazı tarihler, ulusların tarihinde özel anlamlar taşır. 19 Mayıs 1919, Türk tarihi açısından bir dönüm noktasıdır. Bu gibi tarihlerin anlamı, zamanla daha iyi anlaşılır ve bugün ne ifade ettiğini yeniden düşünmek gerekir. 19 Mayıs, bağımsızlık ve özgürlüğün sembolüdür.
Atatürk, Nutuk’ta bağımsızlık mücadelesinin tarihsel bir değerlendirmesini sunar. Tarihi yaparken mevcut durumu eleştirebilmek ve toplumsal birliği sağlamak, hem düşünür hem de eylemci olmayı gerektirir. Atatürk, çöken Osmanlı’nın yerine yeni bir ulus devlet inşa etmiştir.
Tarihin Geleceğe Etkisi
Atatürk, düşünceleri ve eylemleriyle bağımsızlığı savunmuş ve bunu gerçekleştirmiştir. Bağımsızlık mücadelesi, o dönemde çok önemliydi. Günümüzde de bağımsızlık, tartışılması gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizin bağımsızlığa olan ihtiyacı, tarih bilinciyle yeniden değerlendirilmeyi gerektirir.
Son zamanlarda akıl ve aydınlanma kavramlarının gündemde olduğu görülmektedir. Aydınlanma ve çağdaşlaşma süreçleri, geçmişle bağlantılıdır. Tarih bilinci, Cumhuriyetin kuruluş ve gelişim sürecinin anlaşılması açısından büyük önem taşır.
Tarih Felsefesi Üzerine Düşünceler
Türkiye’nin tarihsel mirası çok zengindir fakat bu zenginlik felsefi ve bilimsel alanlarda yansıtılamamıştır. Tarihsel düşünmeyi sadece kuramsal bir çaba olarak görmek eksik olur. Tarih, yaşanmışlıklara dayalı gelişir ve felsefi düşünceler bu yaşantılardan doğar.
Macit Gökberk, Atatürk devrimlerinin felsefi boyutlarını ele alan ilk felsefecilerden biridir. Cumhuriyet dönemi ve modernleşme süreci, tarih bilincinin oluşmasında önemli etkenlerdir. Geçmişle bağ kurmak, ciddî bir tarih felsefesi yaratmak gerektirir.
Edebiyat ve Tarih Bilinci
Şiir ve edebiyat, tarih bilinci ve duygusunu barındırır. Tevfik Fikret, Nazım Hikmet ve diğer birçok şair, eserlerinde tarihsellik kavramını işler. Edebiyat, tarihten beslenir. Bu nedenle tarih bilinci sadece felsefeye değil, sanata da yansır.
Tarihsel Düşünmenin Değeri
Tarihsel düşünme, insani değerler, sorumluluk ve özgürlük bakımından önemlidir. “Nasıl bir tarih bilinci” sorusu, geleceğimizin şekillendirilmesinde kritik bir anlam taşır. Bugünümüz, geçmişle bağlantılıdır ve geleceği belirler. Tarihi, biz yaparız ve bu durum tarihin akışını etkiler.
Uzun süredir Cumhuriyeti koruma çabaları, onu geliştirme hedeflerinin önüne geçmiş gibi görünmektedir. Bu bağlamda, Cumhuriyetin değerlerini korurken geleceğe yönelik hedefleri belirlemek gerekir. Yenilenme ve aydınlanma dönemine ihtiyaç vardır.
Laiklik, Cumhuriyetin yaşam kültürünün temelini oluşturmalıdır. Aydınlanmanın bir unsuru olarak, eşitlik ve özgürlük gibi değerlerle birlikte düşünülmelidir. Tarih bilinci, insanımızı tanımak ve eleştirmek, değişimine katkıda bulunmak için önemlidir.
Tarih bilincinin ışığı, yaşadığımız zamanın karanlıklarında yol gösterici olacaktır. Geçmişin bilinciyle geleceği inşa etmek önemlidir.
Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…
Kaynak: Halk TV
