İsrail’in Saldırıları ve İran’ın Tepkileri
İsrail, İran’ın nükleer programını hedef alarak son yılların en büyük hava saldırılarını gerçekleştirdi. İran, bu saldırılara misilleme yaparak karşılık verdi ve iki ülke birkaç gündür birbirlerine saldırmaya devam ediyor.
İsrail’de en az 10 kişi hayatını kaybetti; İran’ın başkenti Tahran da dahil olmak üzere çeşitli bölgelerde sivil yerleşimler hedef alındı. İran medyasına göre, İsrail saldırılarında 128 kişi yaşamını yitirdi.
Tahran’daki insanlar, saldırılar karşısında ne yapacaklarını bilemez durumda. BBC Farsça Servisi’ne konuşan birçok kişi, yaşamlarının şu an “kilitlenmiş” olduğunu ifade ediyor. Bir kadın, “İki gecedir uyuyamıyorum. Çok zor zamanlar geçirdim,” diyor.
Bu kadın, 1980’lerdeki İran-Irak savaşını hatırladığını dile getiriyor ve “O zamanlar saldırılar başladığında en azından hava saldırısı sirenleri çalardı ya da bir şekilde önceden uyarılabilirdik. Ama şimdi hiçbir şey yok; ne siren var ne de uyarı. Yetkililer artık hayatımızı umursamıyor gibi hissediyoruz,” şeklinde ekliyor.
Sürekli Stres ve Belirsizlik
BBC Farsça muhabiri Ghoncheh Habibiazad’a göre, savaştan sonra doğmuş olan genç nesil bu tür bir atmosferi hiç deneyimlemedi. Tahran’da yaşayan bir başka kişi, “Yakınlardaki tüm benzin istasyonlarında uzun kuyruklar vardı. Ben de arabamla evden uzak bir yere gitmek zorunda kaldım,” ifadelerini kullanıyor.
Kanstten kaçmayı düşünen bazı insanlar, devlet yetkililerinin yaşadığı bölgelerden uzaklaşmayı planlıyor. İnternet bağlantısının zayıf olması nedeniyle ülkedeki sevdikleriyle iletişim kurmak neredeyse imkânsız. Yurtdışında yaşayan birçok İranlı, evdeki yakınlarına mesaj gönderip bir yanıt almayı umut ediyor.
Tahran’da yaşayan bir kadın, saldırılardan kaçmak için şehirden ayrılmayı düşündüğünü belirtiyor: “Hepimiz daha küçük şehirlere, köylere gitmeyi düşündük. Gidebileceğimiz her yere… Ama sevdiklerimizden ayrılamıyoruz. Onları burada bırakmak zor. Şu an yaşadıklarımız İran halkı için gerçekten adil değil,” diyerek durumu özetliyor.
Bir başka Tahranlı ise, “Tahran’dan ayrılamam. Yaşlı anne babam var, onlar uzun yol yapamaz. Onları bırakıp gidemezdim,” diyor.
İsrail ordusundan bazılarına askeri bölgelerin yakınından uzaklaşmaları yönünde uyarı mesajları gönderildiği de belirtiliyor. “Ama biz neresi askeri bölge, neresi değil, bunu nasıl bilebiliriz ki?” diyor bir vatandaş endişe içinde.
Resmi Söylemin Gelişimi
İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, saldırılar sonrası bir televizyon mesajı yayımlayarak sert yanıt verme çağrısında bulundu. Ancak, uyuşuk bir şekilde devam eden saldırıların halk üzerinde bıraktığı etki büyük. BBC Farsça muhabiri Daryoush Karimi, halktan bu çağrıya yanıt geldiğine dair bir işaret olmadığını bildiriyor.
İran halkının en çok sarsıldığı nokta, nükleer tesisler veya askeri üslerin değil, doğrudan sivil yapıların hedef alınması. Ne kamuoyu ne de yetkililer böyle bir saldırı beklemiyordu. Enkaz altında kalan çocuklar ve sokaklarda dağılmış oyuncaklar, halkın hafızasında buruk izler bırakıyor.
İran’ın hava savunma sisteminin etkinliği konusunda tartışmalar sürerken, halkı bilgilendiren bir kamu mesajı gelmemesi, kaygıları artırdı. İnsanların aklındaki en temel soru “Ülke savaşa mı girdi?” oldu. Ancak, resmi yetkililer her şeyin “kontrol altında” olduğunu ve şehirlerin “güvenli” olduğunu vurguladılar.
Gözler, İran’ın cevabı olan balistik füzelerin Tel Aviv’e fırlatılmasıyla birlikte daha da yoğunlaştı. Devlet medyası, füzelerin düşmesinin İsrail’in hava savunmasını delip geçtiğini belirtti. Bu olay, devlet medyasında “zafer anlatısının” şekillenmesine yol açtı.
Kaynak, SAEED JARAS/Middle East Images/AFP via Getty Images
Fotoğraf altı yazısı, İran’ın İsrail’ gönderdiği füzeler Gazze Şeridi’nden görülüyor. (15 Haziran)
Alexandria ve diğer şehirlerde ise gerginlik devam etti. Birçok kişi araçlarına benzin almak için istasyonlara akın etti, uzun kuyruklar oluşurken, temel gıda maddeleri için de stoklama telaşı başladı. İran İçişleri Bakanı halkı “sakin olun, paniğe kapılmayın” diyerek sakinleştirmeye çalıştı. Ancak bu uyarılar, halk arasında denetim altına alma hissettirerek yankı buldu.
Öne çıkan resmi söylemler, “mazlum ama dirençli bir millet” narası ile birlikte dini lidere “ağır intikam” çağrıları şeklinde gün yüzüne çıktı. Ancak, saldırıların boyutunu ve içeriğini açıklayan bilgiler sınırlı kaldı. Halk, hala saldırıların ardından nasıl bir strateji izleneceği konusunda belirsizlik yaşıyor.
Kaynak: BBC Türkçe
