ŞEBNEM TURHAN
Merkez Bankası’nın politika faizi, yüzde 46 seviyesinden gerçekleştirilen artırımla, ağırlıklı ortalama fonlama faizini yüzde 49’dan yüzde 46’ya çekti. Bu durum, yarın gerçekleştirilecek Para Politikası Kurulu toplantısı öncesinde mevduat faizlerinde düşüşe yol açtı. Haziran ayının ilk haftasında en kısa vade olan 32 gün için mevduat faizleri, 1 puan düşüşle yüzde 48 seviyelerinden başladı. 3 aya kadar vadeli mevduatta faiz oranları ise yüzde 45,5 ile yüzde 46 seviyelerinde belirlenerek politika faizi seviyesine geriledi. İhtiyaç kredi faizleri ise yüzde 4,44-5,69 aralığında değişim göstermeyerek sabit kaldı. Merkez Bankası’nın bu hamlesi, mevduat faizlerinde anında bir etki yarattı.
19 Mart sonrası faizler yükseldi. Merkez Bankası, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’ta gözaltına alınmasının ardından oluşan finansal dalgalanmalara karşı önlemler almaya başladı. Nisan ayındaki Para Politikası Kurulu toplantısında, yüzde 42,5 olan politika faizini yüzde 46’ya yükseltti. Gecelik borç verme faizi de yüzde 49 seviyesine çıkarıldı. Ardından geçen haftaya kadar politika faizinden piyasayı fonlamayı sınırlı tutarak, yüzde 49’dan ağırlıklı yapılan fonlamayla fonlama faizi bu seviyelerde kalmaya devam etti. Piyasa faizini belirleyen TLREF faizi de yüzde 49 civarında seyretti. Geçen hafta ise Merkez Bankası, haftalık repo ihalelerinde fonlama miktarını önce 100 milyar liraya, daha sonra 150 milyar liraya çıkardı ve haftanın son işlem gününde ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti yüzde 46’ya indi. Bu hafta ise fonlama miktarı 70 milyar lira seviyelerine geriledi. TLREF faizi geçtiğimiz haftayı yüzde 47,12 ile kapatırken, bu hafta yüzde 46,33’lik seviyeye indi ve politika faizine yakın bir konumda yer aldı. Merkez Bankası’nın attığı adımlar, mevduat faizlerinde anında etkisini gösterdi.
Bankacılık sektöründe mevduat faizleri, nisan ayındaki Para Politikası Kurulu kararı sonrasında hızla yukarı yönlü bir hareket sergiledi. En kısa vade olan 32 gün vadeli mevduat faiz oranları, 19 Mart öncesinde yüzde 42-43 seviyelerindeyken, mart sonunda yüzde 45,5’e, nisan PPK kararı sonrası ise yüzde 47-48 seviyelerine yükseldi. 45 güne kadar vadeli mevduat faiz oranları da 19 Mart öncesindeki yüzde 40 seviyelerinden yüzde 44-45 seviyelerine tırmandı. 3 aya kadar vade ile mevduat faizleri de yine yüzde 40,5 seviyesinden yüzde 46-47 seviyelerine çıktı. Mevduat faizlerinin yukarı yönlü hareketi, 19 Mart sonrası standart TL mevduatının toplam mevduat içindeki payını artırdı. 19 Mart sonrası standart TL mevduat payı yüzde 57,43’e kadar geriledi. Ancak mevduat faizlerinin artmasıyla, 5 Haziran ile biten hafta itibariyle bu oran yüzde 58,77’ye ulaştı. Bu, 14 Mart haftasının gerisinde kalsa da yüzde 59’a yaklaşmış durumda.
Fonlama maliyeti mevduatı etkiledi
Merkez Bankası’nın piyasadaki fonlamasını yüzde 46 seviyesine çekmesi, standart TL mevduat faizlerini de etkileyerek düşüş yaşattı. En kısa vade olan 32 gün için mevduat faizi, politika faizinin üzerinde kalmaya devam etmekle birlikte haftaya 1 puanlık bir indirimle başlangıç yaptı. 45 gün vadeli mevduat faiz oranı yüzde 42,75’e, 3 aya kadar vadedeki mevduat faizi ise yüzde 45,5 seviyesine geriledi. Bir ay önce bu sekmeyi aşıp 3 aya kadar vadedeki mevduata yüzde 48-50 seviyelerine varan faiz oranları gözlemlenmişti. Merkez Bankası’nın fonlama maliyetinin yüzde 46 politik faizine çekilmesi, mevduat faiz oranlarının hemen buna uyum sağlamasına yol açtı. İhtiyaç kredi faizleri ise yüzde 4,44-5,69 aralığında kalmaya devam etmekte.
Mevduatın yüzde 46,25’e 3 aya kadar vadelide
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından açıklanan aylık verilere göre, bankacılık sektöründe yurtiçi yerleşiklerin TL mevduatında en fazla 3 aya kadar vadeler tercih ediliyor. Toplam yurtiçi yerleşiklerin TL mevduatı 12 trilyon 582 milyar 789 milyon lira seviyesinde bulunurken, bu miktarın 2 trilyon 155 milyar 539 milyon lirası vadesizde tutuluyor. 1 aya kadar vadeli mevduat 2 trilyon 373 milyar 354 milyon lira ile toplam TL mevduatın yüzde 18,86’sını oluştururken, 3 aya kadar vadeli mevduatın toplam mevduat içindeki payı ise yüzde 46,25 olarak tespit edildi. 6 aya kadar vadeli mevduatlar 1 trilyon 718 milyar 102 milyon lira ile toplam mevduatın yüzde 13,6’sını, 1 yıla kadar vadeli mevduatlar ise 351 milyar 224 milyon lira ile toplam içerisindeki payı yüzde 2,79 oluşturmakta. 1 yıldan uzun vadeli mevduatlar ise 164 milyar 794 milyon lira ile toplam mevduatta yüzde 1,3’lük bir paya sahip.
Kaynak: Ekonomim
