Suriye’de Elektrik Sorunu Derinleşiyor
Suriye’de başkent Şam’dan güneydeki Dera’ya kadar her yer, güneş battıktan sonra karanlığa gömülüyor.
Associated Press ajansının haberine göre, artan elektrik kesintileri nedeniyle akşamları caddelerde sadece sokak lambaları, cami minareleri ve araç farları ile aydınlatma sağlanıyor.
Avrupa Birliği’nin verilerine göre, devam eden iç savaş, Suriye’nin elektrik şebekesinin yüzde 50’sinden fazlasını devre dışı bırakmış durumda. Ülkede şu anda günlük elektrik tedariki yalnızca iki ila dört saatle sınırlı kalıyor.
Milyonlarca insan, sağlık, eğitim, güvenlik gibi temel hizmetleri almakta ve buzdolabında gıda ürünlerini saklamak ya da telefonlarını şarj etmekte büyük zorluklar yaşıyor.
Bu sorun, Esad yönetiminin devrilmesinden sonra iş başına gelen geçici hükümetin öncelikli olarak çözmesi gereken meselelerden biri olarak öne çıkıyor.
Enerji arzı, ülkenin ekonomik kalkınması açısından kritik bir öneme sahip. Dünya Bankası, bir bölgede gece yayılan ışığın genel ekonomik faaliyetlerin göstergelerinden biri olduğunu ve Suriye’de bu ışık seviyesinin 2010 ile 2024 arasında yüzde 83 oranında azaldığını duyuruyor.
Bu bağlamda, çeşitli ülkeler Suriye’ye yönelik yatırım ve yardım paketleri açıkladı. Dünya Bankası, 25 Haziran tarihinde ülkenin elektrik altyapısının onarımı ve enerji sektörünün geliştirilmesi amacıyla 146 milyon dolarlık hibe finansmanı sağlamayı onayladı.
Türkiye, doğal gazdan yenilenebilir enerjiye kadar birçok alanda milyar dolarlık yatırımlar yapmayı planlıyor. Türk yetkilileri, kısa vadede acil ihtiyaçların karşılanmasının, orta vadede ise enerji üretim ve dağıtım altyapısının iyileştirilmesinin hedeflendiğini belirtiyor.
Kaynak, Getty Images
Fotoğraf altı yazısı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, 22 Mayıs 2025’te Şam’da Suriyeli mevkidaşı Muhammed el-Beşir ile görüştü.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye genelinde birçok bölgeye günde birkaç saat elektrik verilebildiğini ifade ediyor. Bayraktar, hedeflerinin bu süreyi aşamalı olarak 12 saate çıkarmak olduğunu belirtiyor.
Bayraktar, 22 Mayıs’taki Şam ziyaretinde Suriye’ye kısa süre içinde 2 milyar metreküplük gaz ihracatının başlayacağını da duyurdu. Doğal gaz ihracatının, Suriye’deki elektrik üretimini yaklaşık üç kat artıracağını öngörüyorlar.
Bu bağlamda Türkiye, Halep’teki enerji santrallerinin doğal gaz ihtiyacını Türkiye’den temin etmek istiyor. Bayraktar, bu amaçla Kilis-Halep doğal gaz boru hattı bağlantısının kullanılacağını belirtti.
İnşaatın 21 Mayıs itibarıyla tamamlandığını, hattın Haziran ayında açılmasının planlandığı aktarıldı. Türkiye’nin bölgeye yönelik enerji projeleri yalnızca doğal gaz ihracatı ile sınırlı değil. Reuters, Suriye’nin resmi haber ajansı SANA’nın Türkiye ve Katar’dan iki elektrik üretim gemisi alımını planladığını bildiriyor.
Elektrik İletim ve Dağıtım Genel Müdürlüğü Genel Müdürü Halid Ebu Dai, gemilerin toplamda 800 megavat elektrik üretebileceğini duyurdu.
7 Milyar Dolarlık Stratejik İşbirliği Anlaşması
Türkiye’nin parçası olduğu en büyük enerji anlaşması için imzalar 29 Mayıs tarihinde atıldı. Anadolu Ajansı’na göre, Türkiye’den Kalyon Holding ve Cengiz Holding, Katar’dan UCC ve ABD’den Power International şirketleri arasında 7 milyar dolarlık stratejik işbirliği anlaşması yapıldı.
Suriye lideri Ahmed Şara ve Enerji Bakanı Muhammed Beşir’in katıldığı imza töreninde, Suriye’nin Treyfi, Zeyzun, Deyrizor ve Mıharde bölgelerinde toplam 4 bin megavat kurulu güce sahip doğal gaz çevrim santralleri inşa edilmesi kararlaştırıldı. Ayrıca, Vidyan el-Rabii bölgesinde 1000 megavat kurulu güce sahip güneş enerjisi santrali yapılacak.
Karim Elgendy, Suriye’nin güncel enerji üretim kapasitesinin yalnızca 2 GW olduğunu belirtirken, bu yatırımlarla kapasitenin 7 GW’a çıkarılacağını ifade ediyor. Londra merkezli Chatham House’da Orta Doğu ve Kuzey Afrika enerji ve iklim politikaları üzerine uzmanlaşan Elgendy, bunun sivil savaş öncesindeki seviyelere yakın olup olmadığını vurguluyor.
Elgendy, “Suriye’nin 20 saatlik elektrik kesintileriyle gerçekleştiremeyeceği ekonomik kalkınmaya acil ihtiyaç var. Bu yatırım, Suriye’deki ekonomik yenilenme için bir ön koşul.” ifadelerini kullanıyor.
Doğu Akdeniz’e Alternatif Fırsatlar Aranıyor
Türkiye’nin Suriye’deki enerji girişimlerinin jeopolitik etkileri ise dikkat çekiyor. Avrupa Birliği Enerji Güvenliği Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna göre, Türkiye, Suriye’yi kontrol eden İdlib merkezli yönetime verdiği destek doğrultusunda burada bölgesel elektrik şebekesini de destekliyor. Enstitü, Türkiye’nin benzer bir enerji güvenliği formülünü ulusal düzeyde tekrarlama umudunu taşıdığını belirtiyor.
Washington merkezli araştırma enstitüsü The Foundation for Defense of Democracies (FDD) Türkiye Direktörü Sinan Ciddi, Türkiye’nin yeni enerji anlaşmalarıyla Doğu Akdeniz’deki büyük projelerin dışına itildiğini, dolayısıyla alternatif fırsatlar aradığını ifade ediyor.
2020’de imzalanan Doğu Akdeniz gaz forumu, Türkiye’nin enerji alanındaki bölgesel rakiplerini bir araya getirmekteydi. Elgendy, Türkiye’nin bölgedeki enerji merkezi olma hedefinin ilerici bir adım olduğunu belirtiyor ve Suriye’ye doğal gaz sağlama planının bu stratejiyle tamamen uyumlu olduğunu savunuyor.
Kaynak, Rami Alsayed/NurPhoto/Getty Images
Fotoğraf altı yazısı, İtalya’nın Suriye Büyükelçisi Stefano Ravagnan, İtalyan şirketlerinden oluşan bir heyetle birlikte Şam kırsalındaki Deir Ali Elektrik Santrali’ni ziyaret etti, 23 Ocak 2025.
Elgendy, Türkiye’nin Suriye’nin batısına bir gaz boru hattı inşa etmesinin ve Arap Gaz Boru Hattı şebekesine entegre olmasının, bölge gaz üreticileri için Avrupa pazarlarına mevcut LNG alternatiflerinden daha cazip bir rota sunabileceğini belirtiyor.
Yaptırımlar Yatırımların Hayata Geçmesine Engel
Son 14 yılda Suriye’nin ekonomisi, iç savaşın yanı sıra uygulanan yaptırımlar nedeniyle büyük düşüş yaşadı. ABD, 2011 yılında iç savaşın başlamasının ardından Beşar Esad yönetimini hedef alarak yaptırımları artırdı.
Bu durum, ülkenin küresel finansal sistemden neredeyse tamamen dışlanmasına neden oldu. Reuters’in verilerine göre, Suriye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası (GSYİH) 2010 ile 2022 arasında yüzde 54 oranında azalmış durumda.
Birleşmiş Milletler (BM), 2018 yılında Suriye’yi düşük gelirli ülkeler arasına aldı ve 25 milyonluk nüfusunun yüzde 90’ının yoksulluk sınırının altında yaşadığını bildirdi.
ABD Başkanı Donald Trump, 13 Mayıs’ta Suudi Arabistan’a yaptığı ziyaret sırasında Suriye’ye uygulanan tüm yaptırımları kaldırmayı düşündüğünü açıklamıştı. Trump, bu kararın Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın teşvikiyle alındığını belirtti.
Yaptırımlar Mayıs sonunda kısmen kaldırılmış olmasına rağmen, Suriye’ye yönelik tüm yaptırımların kaldırılması için Kongre onayı gerekmekte.
Kaynak, Getty Images
Fotoğraf altı yazısı, Avrupa Birliği Enerji Güvenliği Çalışmaları Enstitüsü’ne göre, 2011’den önce ülkede günde 400 bin varil petrol üretimi yapılırken, bu rakam bugün 20 bin varile kadar düştü.
Sinan Ciddi, Washington’daki bazı Kongre üyelerinin, Suriye’deki yönetimin demokratik bir sürece kararlılıkla yaklaşmaması durumunda yaptırımları kaldırmaya yanaşmayacaklarının altını çiziyor. Bu durum, Suriye’nin yeniden inşa sürecinin zaman alacağını gösteriyor.
Türkiye Enerji Stratejileri ve Politikaları Araştırma Merkezi’nin (TESPAM) Başkanı Oğuzhan Akyener, yaptırımların genel ekonomi üzerindeki etkisini şu şekilde özetliyor: “Eğer Katar veya Birleşik Arap Emirlikleri bir finansal destek paketi açıklıyorsa, söz konusu paketin belirli projelere yönlendirilmesi için bankalarla iş birliği gerekiyor. Ancak şu an, Suriye Merkez Bankası dahil tüm bankalar yaptırım listesinde.”
Akyener, “Bu nedenle Suriye’yi yeniden ayağa kaldıracak yatırımların gerçekleştirilmesinde zorluklar yaşanıyor. Yaptırımların kaldırılması ise bu süreçte son derece önemli.” açıklamalarında bulundu.
Kaynak: BBC Türkçe
