Minecraft Oyununun Büyüsü
AJ Minotti’nin üç çocuğu Minecraft’ı büyük bir hevesle oynuyor. 10 yaşındaki ikiz kızları ve 6 yaşındaki oğlu, oyundaki sınırsız sanal bloklarla sürekli yeni yapılar inşa ediyorlar.
Ohio eyaletinde pazarlama alanında çalışan Minotti, çocuklarının ortaya çıkardığı şeyler karşısında sık sık hayretler içinde kaldığını aktarıyor.
Kızlarından biri yakın zaman önce, “Baba, sana bir şey göstermek istiyorum” diyerek yanına geldi. Nintendo Switch ekranını gösterirken, avatarının bir şelalenin önünde durduğunu ifade etti. Oyundaki bir düğmeye bastığında, şelale durdu ve bir mağaranın girişi açığa çıktı.
Mağaranın içerisinde, topladığı eşyalar için bir sergi alanı olan ışıklı bir yeraltı sığınağı bulduğunu anlattı.
Minotti, hayranlıkla “Bildiğin yer altı malikanesi gibiydi” diyor.
“Gerçekten çok etkilendim.”
Kızı, bazı YouTube videolarından ilham almış ancak çoğunu kendi yaratıcılığıyla tasarlamış.
Minotti, “Bu, benim çocukken bilgisayarda bir şeyler üretmeye çalıştığım zamanlardaki hislerimi hatırlatıyor” şeklinde ekliyor.
Minecraft, 2009 yılında piyasaya sürülmüş ve 2023 yılına kadar 300 milyondan fazla kopya satmış olan, tüm zamanların en popüler video oyunlarından biri. Bu oyun, Roblox ve Terraria gibi benzer yapımlar ile birlikte her yaştan oyuncuya hitap ediyor.
Çocuklar saatlerce bu oyunu oynayabiliyor. Bu, dikkat dağıtan birçok unsura rağmen günümüzde kolay bir durum değil.
Her ne kadar bazı ebeveynler, çocuklarının Minecraft’a olan ilgisinin bir tür takıntıya, hatta bağımlılığa dönüşebileceğinden endişe etse de, bu oyun çok seviliyor. Ebeveynler, çocuklarını ekrandan uzaklaştırma konusunda zorluk yaşadıklarını belirtmektedir.
Minecraft’ın popülaritesi, oyunun temalarının Hollywood yapımı bir filme ilham kaynağı olmasına neden oldu. Jack Black ve Jason Momoa’nın başrolünde yer aldığı “A Minecraft Movie”, Nisan 2025’te vizyona girecek.
Psikolojik ve Evrimsel Nedenler
Uzmanlar, Minecraft ve benzeri oyunların başarısının ardında derin psikolojik ve evrimsel faktörlerin bulunduğunu vurguluyor.
Bu tür oyunlar, insan doğasında bulunan bir içgüdüye hitap ediyor. İnsanoğlunun başarısının temel taşı olan inşa etme isteği, oyunların cazibesini artırıyor.
Çocukların her zaman bir şeyler oluşturmayı sevdiklerini biliyoruz. Bu, kumdan kaleler, ağaç evler veya oyun hamurları kullanılarak olabilir.
Minecraft ise bunun dijital bir versiyonu olarak karşımıza çıkıyor.
Peki, çocukları inşaat yapmaya iten şey tam olarak nedir?
Massachusetts’teki Boston College’da oyun oynama yöntemleri üzerine çalışan psikolog Peter Gray, tüm memelilerin genç yaşta oyun oynadığını belirtmektedir.
Örneğin, yırtıcı hayvanlar avlanma yeteneklerini geliştirirken, av durumundaki hayvanlar ise saklanma ve kaçma pratiği yapıyor.
Gray, “Oynadıkları oyunlar, onların hayatta kalma ve üreme açısından kritik becerileri geliştirmelerine yardımcı oluyor” diyor.
İnsanlar ise hayatta kalmak için kulübelerden av malzemelerine kadar bir şeyler inşa etmeye mecburdur. Bu nedenle doğanın insanları inşa etme arzusuyla donattığını ifade ediyor.
Gray ayrıca, çocukların dil ve hayal gücü kullanarak oyun oynadığını, kurallar ve sosyal etkileşimi merkeze alan oyunlar yarattıklarını söylüyor. Bu sürecin yetişkinliğe hazırlık aşaması gibi görünmesi oldukça ilgi çekici.
Çocukların inşa etme biçiminin, bulundukları kültüre göre değişiklik gösterdiğini belirten Gray, “Bugün çocukların bilgisayar başında oyun oynadığını gördüğümüzde şaşırmamalıyız. Bu bizi rahatsız etmemeli” diyor.
Çocukların gelecekte ihtiyaç duyacakları becerileri geliştiriyor olmaları gerektiğini vurguluyor.
Minecraft’ı Özel Kılan Ne?
New York Üniversitesi’nde bilgisayar bilimleri akademisyeni Julian Togelius, henüz üç yaşındaki oğlunun bile oyuncak trenleri için tüneller inşa etmeye çalıştığını gözlemlediğini aktarıyor. Oğlunun bilgisayar oyunlarının ilgi çekici olacağından emin.
Togelius’a göre, Minecraft gibi “sandbox” (oyuncuların rahatça gezinebildiği oyunlar) tarzındaki oyunlar, çocuklara keşfetme ve yaratıcılık özgürlüğü sunduğu için oldukça cazip.
Geleneksel bilgisayar oyunları karmaşık olabilirken, Minecraft gibi oyunlar daha sezgisel bir üretim fırsatı sağlıyor.
Togelius, “Minecraft’ta bir şeyler yapmak, doğrudan ve basit” diyor ve ekliyor:
“Kod yazmaktan çok daha kolay.”
Oyun yalnızca inşa etme fırsatı sunmakla kalmıyor; aynı zamanda sunduğu farklı modlar da çocukların ilgisini çekiyor.
“Hayatta Kalma Modu”, oyuncuların düşmanlarla mücadele edip hayatta kalmaya çalıştığı bir ortam sunuyor.
Ayrıca, oyuncular çevrimiçi olarak arkadaşlarıyla bir araya gelerek oyunun sosyal yönünden de faydalanabiliyorlar.
Minecraft ve Çocukların Kişilikleri
Togelius, Minecraft oynayanların oyun içindeki davranışlarının kişilik özelliklerini nasıl yansıttığına dair bir araştırma gerçekleştirdi. Oyunlardaki özgürlük sayesinde, oyuncuların kendilerini daha iyi ifade edebildiğini savunuyor.
Örneğin, klasik arcade oyunları olan Asteroids’de oyuncular yalnızca uzay kayalarını vururken, Minecraft’ta oyuncuların seçimleri onların karakterleri hakkında ipuçları veriyor.
Çalışmaları çerçevesinde Togelius ve ekibi, yetişkin katılımcılara hangi kişilik özelliklerinin kendilerini yansıttığına dair bir anket uyguladı. Daha sonra bu sonuçları katılımcıların Minecraft oyunundaki davranışlarıyla karşılaştırdı.
Sonuçlar, oyun içindeki davranışların belirli kişilik özellikleriyle bağlantılı olduğunu gösterdi.
Aile değerlerine önem verdiğini belirten katılımcılar, bunu oyun içindeki aktivitelerine de yansıttılar.
“Bu kişiler genellikle küçük evler ve çitlerle çevrili kaleler inşa ediyorlar.”
Togelius, aynı çalışmanın çocuklarla tekrarlanmadığını belirtiyor, ancak onların da kişiliklerinin oyun içindeki seçimlerine yansıyabileceğine inanıyor.
Araştırmada ayrıca, Minecraft oyuncularının genel nüfusa göre daha meraklı ve daha az intikamcı eğilimlere sahip oldukları ortaya çıktı.
Sandbox Oyunlarının Geniş Kapsamı
Texas Tech Üniversitesi’nden psikolog Bailey Brashears, Minecraft gibi sandbox oyunlarının sunduğu geniş imkanların, bu oyunları daha çekici hale getirdiğini ifade ediyor.
Geçen yıl, Minecraft’ın psikolojik bir araştırma aracı olarak nasıl kullanılabileceğine dair bir tez yayınlayan Brashears, oyunun beş temel unsurunun olduğunu vurguluyor:
- Sosyal etkileşim
- Keşif ve mücadele yoluyla yetkinlik hissi
- Mühendislik
- Yaratıcılık
- Hayatta kalma temelli oynanış
Brashears, “Çoğu oyunda yalnızca bir veya iki unsur bulunuyor” diyor ve “Örneğin, Fortnite daha çok sosyal oyun ve hayatta kalma üzerine kurulu” diyerek devam ediyor.
Elbette, çocukların Minecraft oynarken geçirdikleri zaman, ekran süresi sorununu gündeme getirmektedir.
Ancak Minotti, çocuklarının oyun süresinin dengeli olduğunu vurguluyor ve dışarıda basketbol gibi fiziksel aktivitelerle de ilgilendiklerini belirtiyor.
Ayrıca zaman zaman oyun oynama sürelerini hatırlatmaları gerektiğini ve çevrimiçi arkadaşlık isteklerini kendi onayları olmadan kabul etmelerini sağladıklarını aktarıyor.
Minotti, “Onları internette tamamen serbest bırakmıyoruz” diye ekliyor.
İngiltere’deki çocuk güvenliği vakfı NSPCC, çocukları Minecraft gibi oyunlarda güvende tutmak için ebeveynlere çeşitli tavsiyeler sunmuştur. Oyun içinde çocuk istismarı ve kötü niyetli kişilerle ilgili ciddi vakaların yaşandığı bilinmektedir.
Ek olarak, Roblox’un CEO’su, çocukların zararlı içeriklere maruz kalmasından endişe eden ebeveynlerin platformdan uzak durmaları gerektiğini belirtmiş ve bu durum geniş bir tartışma başlatmıştır.
Minotti, çocuklarının Minecraft’ta uzun zaman geçirmesi konusunda oldukça rahat; çünkü onların oyun içindeki aktivitelerini sürekli takip ediyor ve yaratıcı bir şekilde kullandıklarını gözlemliyor.
Minotti, “Bu aslında dijital bir oyun parkı gibi” diyerek düşüncelerini dile getiriyor.
Minecraft ve Eğitim
Minecraft’ın çekiciliği, insanları yeni yollarla bir araya getirme fırsatları sunması da mevcut.
Covid-19 pandemisinin ilk yıllarında, birçok üniversite profesörü çevrimiçi derslerini Minecraft üzerinden vermeyi tercih etmiştir.
İrlanda’daki ilkokul öğretmenleri de öğrencileri derse dahil etmek için Minecraft Education’ı kullanmışlardır.
Shannon Midwest Teknoloji Üniversitesi’nden psikoloji eğitmeni Éadaoin Slattery, yaptığı bir araştırmada Minecraft’ın öğretim ortamlarında başarılı bir şekilde kullanıldığını ortaya koyuyor. Çalışma, Minecraft’ın sahibi Microsoft tarafından desteklenmiştir.
Slattery, bir öğretmenin öğrencilerine Galce öğretmek için Minecraft ortamında restoranlar ve farklı yiyecekler oluşturarak bu yöntemin yeni kelimeleri öğrenmelerine yardımcı olduğunu aktarıyor.
Başka araştırmalar, oyunun sınıf ortamında kullanıldığında öğrenci motivasyonunu artırdığını, problem çözme, okuma-yazma ve diğer akademik beceriler üzerinde olumlu etkiler yarattığını göstermektedir.
Ayrıca, oyunun oyuncuların kendilerini tamamen kaptırdığı akış halini (flow state) tetiklediği düşünülmektedir. Bu durum, çocukların oyuna yoğun bir biçimde odaklanmalarını sağlamakta ve etraflarındaki her şeyi unutmalarına yol açmaktadır.
Herkes İçin Eşit Derecede İlgi Çekici Mi?
Ancak, Minecraft’ın her çocuğa aynı derecede hitap etmediğini gösteren bazı araştırmalar mevcut.
Avustralya’da 700 ebeveyni kapsayan bir çalışmada, 3-12 yaş arası erkek çocukların %54’ünün Minecraft oynadığı, buna karşılık kız çocuklarında bu oranın %32 olduğu görülmüştür.
Araştırmacılar, bu tür oyunların kız çocukları dahil olmak üzere her çocuğu eşit derecede kapsaması gerektiğini vurguluyor. Çünkü bu oyunlar, çocukların gelecekte ihtiyaç duyacakları dijital becerileri geliştirmelerine yardımcı olmaktadır.
Minotti, kızlarının bilgisayar kullanımı ile ilgili hiçbir sorun yaşamadığını düşünüyor. “Minecraft gerçekten onların dünyası haline geldi” diyen Minotti, “Oyun içinde ne olup bittiğini anlamak için bazen onlara sormak zorunda kalıyorum” şeklinde ekliyor.
Bununla birlikte, fiziksel Lego parçalarıyla oynamaktan da keyif aldıklarını belirtiyor. Ancak Minotti, evde tonlarca Lego parçası saklamaya yer olmadığına dair bir gözlemde bulunuyor.
Minotti, Minecraft’ın bu konuda pratik bir çözüm sunduğunu düşünerek, “Bu, hayal edebileceğiniz tüm Lego parçalarına sahip olmak gibi” ifadesini kullanıyor.
Kaynak: BBC Türkçe
