YENER KARADENİZ/İSTANBUL
Mobilya, tekstil, hazır giyim ve deri sektörlerinde istihdamı koruma amacıyla 1 Nisan itibarıyla uygulamaya konulan “İstihdamı Koruma Destek Programı”, çeşitli zorluklarla karşı karşıya kaldı. Desteklerin yalnızca 249 çalışana kadar olan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) ile sınırlı olması, birçok firmanın bu destekten yararlanamamasına sebep oldu. Özellikle tekstil ve hazır giyim sektörlerinde, ihracat ve üretimde önemli bir yer tutan KOBİ dışındaki firmaların, haksız yere destek dışı bırakıldığı ifade edildi. Sektör temsilcileri, mevcut durumun istihdamı koruma adına yeterli olmadığını ve işten çıkarmaların kaçınılmaz hale geldiğini dile getirdi. İlgili iş insanları, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına sorunlarını aktardıklarını belirtti. İki benzer firma arasında birinin destekten yararlanırken diğerinin dışlanmasının adaletsiz olduğunu vurguladılar. İstihdamın korunabilmesi için desteğin, emek yoğun sektörleri kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerektiğini belirttiler.
Bakanlık ile görüştük, sonuç bekliyoruz
İstanbul Tekstil ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Öksüz, destek kapsamını genişletmek için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile temas kurduklarını ifade etti. Öksüz, “Buradaki destek KOSGEB kaynaklarından sağlandığı için sadece KOBİ’lerle sınırlı kalıyor. Bizim talebimiz, farklı bir kaynak oluşturarak tüm sektörlerin desteklenmesi yönündeydi. Eğer KOSGEB kaynakları yetersiz kalıyorsa, alternatif bir kaynak bulunabilir diye öneride bulunduk. Ancak şu ana kadar olumlu bir gelişme yaşanmadı. Bunun sektörde ayrımcılığa neden olduğu aşikar. Tekstil sektörünün yüzde 66’sı, hazır giyimin de yarısı KOBİ dışı. Bu firmalar ihracatın yarısından fazlasını gerçekleştiriyor. 1 Nisan itibarıyla sadece KOBİ tanımındaki şirketler destek almaya başladı. Ancak bu destek, sorunların çözümü için yeterli değil; yalnızca bir rahatlama sağlıyor. Diğer şirketlerin de desteklenmesi lazım” değerlendirmesinde bulundu.
Emek yoğun sektörlerde tüm firmaları kapsamalı
İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkan Yardımcısı Mustafa Paşahan, hazır giyim sektörünün istihdam ve üretimde öncelikli konumda olduğunu belirtti. Paşahan, “Dış ticaret fazlası veren ilk sektörlerden biriyiz ve bu Türkiye için büyük önem taşıyor. Ancak 2022’den 2024’e kadar ihracat 3,3 milyar dolar geriledi. Bu durum bizim için olumsuz bir göstergedir. İstihdam rakamları da 2022’de 1 milyon 246 bin iken şimdi 950 bine düştü. Bu sonuçlarla beraber yeni pazarlara yönelmemiz gerekiyor. Sorunları sürekli aktarıyoruz. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2.500 TL destek veriyor, ancak bu destek yalnızca KOBİ’ler için geçerli. Bu desteğin tüm emek yoğun sektörlere verilmesi gerektiğini sayın bakanımıza da ilettik” şeklinde konuştu.
Destek, istihdamı korumaya yetmiyor
Mobilya Dernekleri Federasyonu (MOSFED) Başkanı Ahmet Güleç, istihdamı koruma programının talep görmemesinin işlerdeki durgunluktan kaynaklandığını dile getirdi. Güleç, “Firmalar iş almadıkları dönemde, 2.500 TL destek almak için yeni yükümlülükler almak istemiyor. Programın amacı işten çıkarmaların önlenmesi ve istihdamın korunmasıydı. Ne yazık ki iç ve dış piyasada işler düzgün gitmiyor. Ekonomik soğuma, finansman maliyetlerinin yüksekliği ve vade sürelerinin kısalığı gibi faktörler nedeniyle işler iyi gitmiyor. Bu durum, istihdamı korumanın maliyetini artırıyor” ifadelerini kullandı.
İstihdamı korumak daha maliyetli
Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği (MOBSAD) Başkanı Nuri Gürcan, destek programının başvuran firmaları kapsadığını, ancak mevcut ekonomik durumun istihdamı daha maliyetli hale getirdiğini vurguladı. Gürcan, “Şu an oldukça durağan bir ortamdayız. Firmalar destek için başvurdu fakat piyasada işler pek yolunda gitmiyor. Çoğu firma zorunlu olarak işçi çıkarmak zorunda kalıyor ve bu nedenle destekten faydalanamıyor. Sektörümüzün yüzde 95’i KOBİ tanımına girse de, firmaların yarısı bu destekten yararlanamamaktadır” açıklamasında bulundu.
■ Destek nisan ayı itibari ile başladı
Şubat ayında duyurulan istihdam destek programı 1 Nisan 2025 itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Program kapsamında, işletmelerde çalışan her personel için 30 prim günü karşılığında aylık 2.500 TL geri ödemesiz destek sunulmaktadır. Destek 12 ay boyunca devam edecek ve 2025 yılı boyunca ödemeler yapılacaktır. Bir işletmenin alabileceği en yüksek yardım miktarı, 249 çalışan için toplamda 7,47 milyon TL olarak belirlenmiştir. Başvurular 31 Ocak ile 31 Mart 2025 tarihleri arasında alınmıştır. Destekten yararlanmak için bir diğer şart, 2024 yılının son üç ayına ait ortalama çalışan SGK prim gün sayısının 2025 yılı boyunca korunmasıdır.
■ Birkaç gün ile desteği kaçıran firma var
İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Başkanı Güven Karaca, mobilya, deri, hazır giyim ve tekstil sektörlerinde istihdam kaybının bu dönemde önemli bir şekilde hissedildiğini ve sunulan desteğin kıymetinin büyük olduğunu ifade etti. Karaca, “Bu kriz görülüyor ve 4 sektöre destek sağlanıyor. Psikolojik etkisi de büyük. Ancak tekstil ve konfeksiyon sektörlerinde KOBİ dışı firmaların sayısı oldukça fazla. Dolayısıyla o firmaların da destekten yararlanması gerektiği konusunda başvurular yaptık. KOSGEB Başkanımıza da bu durumu ilettik; fakat henüz bir gelişme yaşanmadı. Bütçe durumu da bu konu ile ilgili önemli bir etken. Değerlendirmenin devam ettiğine ve olumlu sonuçlanacağına inanıyorum” dedi. Ayrıca, bazı firmaların 1-2 günle destekten faydalanma fırsatını kaçırdığına dikkat çeken Karaca, “2024 yılında firma KOBİ tanımına girmiş; ancak 2024’ün nisanında bu netleşiyor. Bu yüzden destekten faydalanma şansları kayboluyor. 30 Mart son tarih. Eğer 1 Nisan olsa onlar da destekten faydalanacak. Bu konuda bir aksaklık mevcut. Umuyoruz ki bu durumu değerlendirir ve tüm firmalarımız bu destekten yararlanır” diye ekledi.
Kaynak: Ekonomim
