Nöbetçi Eczaneler
Gazze’de Ateşkes: Yıkım Büyük
Gazze’de ateşkes anlaşmasına varılmasına rağmen, 15 aylık çatışmalar Filistin topraklarında derin yaralar açtı.
Geçtiğimiz günlerde yapılan ateşkesin, uzun vadede barış getirmesi umuduyla karşılandığı, ancak Birleşmiş Milletler’in bölgenin toparlanmasının onlarca yıl alabileceği konusunda uyardığı bildirildi.
BBC Görsel Gazetecilik Ekibi tarafından hazırlanan görsel rehber, 7 Ekim’de patlak veren savaşın Gazze’nin hayatında yarattığı dramatik değişimleri gözler önüne seriyor.
Yıkımın Boyutları
İsrail, Hamas savaşçılarının sivil nüfus arasında saklandığını iddia ederek Bombalama kampanyasına başladı. Bu saldırılar öncelikle Gazze’nin kuzeyine odaklanmış durumda.
Beyt Hanun, kuzey sınırından sadece 2 km içeride yer alan yerlerden biri oldu ve burada büyük zararlar meydana geldi.
İsrail, Ekim sonunda kara harekâtına başlamadan önce Gazze Şehri ile diğer kuzey şehirlerini hava saldırılarıyla hedef almaya devam etti. Ayrıca, sivillerin Gazze Nehri’nin güneyindeki “güvenli” bölgelere tahliye edilmesini talep etti.
Ancak heb alınan güvenli bölgelere de hava saldırıları düzenlendiği belirtildi. Kasım ayı sonuna kadar gazze’nin kuzey bölümü ciddi bir şekilde tahrip oldu.
Ocak ayı itibarıyla, Gazze’deki binaların yarısından fazlasının ya hasar gördüğü ya da tamamen yıkıldığı kaydedildi.
ABD’deki CUNY Lisansüstü Merkezi ve Oregon Eyalet Üniversitesi’nden uzmanlar, 15 aylık çatışmanın Gazze Şeridi’ndeki binaların yaklaşık yüzde 60’ına zarar verdiğini tahmin ediyor. Gazze Şehri, yıkımın en fazla arttığı yerlerin başında geliyor.
Birleşmiş Milletler, Gazze’deki konut birimlerinin yüzde 90’ından fazlasının hasarlı olduğunu, 160 bin konutun yıkıldığını ve 276 bin konutun da ciddi veya kısmen hasar gördüğünü tahmin ediyor.
Devasa Çadır Kentler
Savaş öncesinde de Gazze’de yaşam koşulları zorluydu. İsrail ve Mısır’ın doğu ve güneyden uyguladığı abluka, Gazze’ye giriş ve çıkışları büyük ölçüde kısıtlıyordu. Her iki ülke de bu ablukaların güvenlik için gerekli olduğunu savunuyor.
Dünya Bankası’nın verilerine göre, Gazze nüfusunun neredeyse üçte ikisi yoksul olarak kabul edilmektedir. Savaş öncesinde ise binlerce insan Birleşmiş Milletler mülteci kamplarında yaşıyordu.
Gazze Şeridi, yalnızca 41 kilometre uzunluğa ve 10 kilometre genişliğe sahip olmasına rağmen artık büyük ölçüde yaşanamaz duruma geldi.
Bazı bölgelerde yaşam alanları tamamen yok oldu.
Bir zamanlar tarım için kullanılan alanlar, İsrail’in savaştaki operasyonları sırasında ağır araçlar ve askeri tanklar tarafından tahrip edildi.
Savaş öncesinde 2.2 milyon nüfusun çoğunun dört ana kentte yaşadığı biliniyor: Güneyde Refah ve Han Yunus, merkezde Dayr el-Balah ve 775 bin kişinin yaşadığı Gazze Şehri. Ancak bu nüfusun büyük bir kısmı yerinden edildi.
İsrail askeri operasyonlarının stratejileri değiştikçe aileler sık sık yer değiştirmek zorunda kaldı.
İlk olarak kuzeydeki halka, Gazze’nin güney kısımlarına geçmeleri söylendi, sonrasında ise güneydeki bazı bölgeler için tahliye işlemleri başlatıldı.
İsrail, Ekim 2023’te sivil yerleşim için “insani alan” ilan ettiği Akdeniz kıyısındaki el-Mawasi’de yerinden edilmiş kişilerin oluşturduğu yeni çadırlar görüldü.
İsrail, Mayıs ayı itibarıyla Refah’ta bir milyondan fazla kişinin sığındığı bölgelere kara saldırıları başlattı ve ayrıca Han Yunus ve Dayr el-Balah’ın bazı kısımlarını “genişletilmiş insani yardım bölgesi” ilan etti.
Ancak Hamas militanlarının halk arasında saklandığı iddialarının ardından insani yardım alanları daralmaya devam etti.
Birleşmiş Milletler verilerine göre, Ağustos ayında el-Mawasi’de 1.2 milyonun üzerinde insan zor şartlar altında yaşamınızı sürdürdüğü bildirildi.
Kritik altyapı ve temel hizmetler mevcut değilken bu kamp alanlarının büyüklüğü 7 kilometrekareden 72 kilometrekareye çıktı.
BM, aşırı kalabalık olan bu kamplarda mevcut durumu endişe verici olarak değerlendirdi.
Açlık Sorunu
Kıtlık tespitinde çalışan IPC isimli kuruluş, Gazze’de 1.8 milyon kişinin yüksek seviyede gıda sıkıntısı çektiğini, 133 bin kişinin ise besin erişimi konusunda ciddi sorunlar yaşadığını belirtti.
IPC’nin Eylül 2024-Ağustos 2025 dönemine ilişkin analizlerine göre, akut besin sıkıntısı seviyeleri savaş öncesine kıyasla 10 kat artış göstermiştir.
Savaş öncesi Gazze’deki nüfusun neredeyse yüzde 80’inin insani yardıma muhtaç olduğunu belirtmekte fayda bulunuyor.
7 Ekim’den sonra, İsrail ve Mısır, sınırlarını kapatması nedeniyle yardım malzemelerinin sevkiyatı yaklaşık 10 gün boyunca durduruldu. Sevkiyatlar daha sonra çok düşük seviyelerde yeniden başladı. Birleşmiş Milletler verilerine göre, Ocak ayında günde ortalama 50 yardım kamyonu Gazze’ye girmeye başladı.
İsrail, BM verilerine karşı çıksa da kendi rakamlarına göre Ocak ayında yalnızca 140 kamyon Gazze’ye girdi ve en fazla günlük kamyon girişinin ise Nisan ayında 226 oldu. Dünya Gıda Programı, temel gıda ihtiyaçlarının karşılanması için Gazze’ye her gün en az 300 kamyonun girmesi gerektiğini bildirmiştir.
O günden sonra bu rakama ulaşılamadığı vurgulanmıştır.
Birleşmiş Milletler yetkilileri, gıda kamyonlarının engellenmesi konusunda İsrail ordusunun kısıtlamalarını, süregelen şiddeti ve hukukun altında çöküşü gösterdi. İsrail ise BM’ye suçlamalarda bulunarak engelleme yaptığını reddetti ve Hamas’ı yardım malzemelerini çalmakla suçladı. Hamas, bu iddiaları yalanladı.
Yoksulluk Artıyor
Çatışmaların Gazze’nin ekonomisi üzerinde yarattığı tahribat da dikkat çekiyor.
Dünya Bankası, Gazze ekonomisinin 2024’ün ilk çeyreğinde yüzde 86 daraldığını belirterek bu durumu “kayıtlara geçen en büyük ekonomik daralma” olarak nitelendirdi.
Gazze’deki nüfusun yüzde 100’ü yoksulluk içinde yaşarken, bu oran savaş öncesinde yüzde 64 olarak kaydedilmişti. Temel ihtiyaçların fiyatı ise neredeyse yüzde 250 oranında artış gösterdi.
BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) raporuna göre, savaşın yol açtığı ekonomik hasarın maliyeti 18.5 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir; bu rakam Gazze’nin 2022’deki gayrisafi yurtiçi hasılasının neredeyse yedi katıdır.
Dünya Bankası, ateşkesin ardından Gazze’nin ekonomisini 2022 seviyesine çıkarabilmek için 350 yıl sürebileceğini ifade etti; bununla birlikte 2007’den beri süren kısıtlamaların kaldırılması halinde bu sürecin hızlanabileceği belirtildi.
Birçok sağlık kurumu hasar nedeniyle işleyemez hale geldi. Hastaneler de İsrail güçleri tarafından basıldı; İsrail ordusu, bu binaların Hamas tarafından askeri amaçlarla kullanıldığını öne sürdü. Ancak Hamas ve hastane yetkilileri bu açıklamaları yalanladı.
Gazze Şehri’ndeki El Şifa Hastanesi, bir zamanlar bölgenin en geniş tıp kurumu olarak bilinirken yıkıma uğradı. Günümüzde tek işlevsel bölümü acil servistir.
İsrail ordusu, hastaneye yönelik iki operasyonunda “hastanenin her yerinde” çok sayıda “terörist” öldürdüğünü veya esir aldığını ifade etti.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Gazze’deki 36 hastaneden yalnızca 18’inin kısmen işlediğini ve 11 sahra hastanesinin faal olduğunu bildirmiştir.
Uzun Bir Yeniden Yapım Süreci
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Gazze’deki yeniden inşa sürecinin uzun zaman alacağını öngörüyor.
Su ve kanalizasyon sistemlerinin “neredeyse tamamen devre dışı” kaldığını belirten UNEP, kampların ve sığınakların yakınındaki çöp yığınlarının da dikkat çekici olduğunu vurguladı.
Patlatılan güneş panellerinden ve cephaneden yayılan kimyasalların da su kaynaklarını kirletebileceği konusunda uyarıda bulunuldu.
UNEP, savaşın sonucunda oluşan enkaz miktarının 50 milyon ton olduğunu tahmin ediyor.
Savaşın ardından geride kalan enkazların ve patlayıcıların temizlenmesinin ise 21 yıl sürebileceği belirtiliyor.
UNEP Direktörü Inger Andersen, “Gazze’deki ciddi ve büyüyen çevre hasarı halkı acılı, uzun bir toparlanma sürecine mahkum etme riski taşıyor” açıklamasında bulundu.
Kaynak: BBC Türkçe