ÖZDER ŞEYDA UYANIK
TÜİK tarafından açıklanan mart ayı enflasyonu, piyasa beklentilerini aşarak azalma gösterdi. Ancak, ekonomistlerin dikkatini çeken en önemli unsur, giyim fiyatları oldu. Giyim, TÜFE kalemleri içinde aylık bazda tek düşüş gösteren kategori olarak öne çıkarken, TÜİK’in giyim verilerinin KKTC, İTO ve BKM verileriyle ayrışması dikkat çekti.
Prof. Dr. Hakan Kara, TÜİK’in verilerinde son yıllarda yaptığı gözlemlerden yola çıkarak “Kendi kendine konuşan grafikler serisinde bugün…” şeklinde giyim fiyatlarıyla ilgili verileri paylaştı. Bu verilerdeki farklılıklar gözler önüne serildi.
Kendi kendine konuşan grafikler serisinde bugün.. pic.twitter.com/R5tsIYXRa2
— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) April 3, 2025
Kara’nın paylaşımında yer alan veriler ise şu şekilde sıralandı:
“Son 1 yılda giyim enflasyonu TÜİK (TÜFE): %14,8
İTO (geçinme endeksi): %63,8
İTO (yeni fiyat endeksi): %61,1”
Farklı Endeksler Üzerine Tartışmalar
Prof. Dr. Fatih Özatay, TÜİK ve web üzerinden analiz yapan “mborathe” hesabının verilerini inceleyerek, bu durumu sorgulayan bir yorumda bulundu. “Elinize sağlık. Ama bir dakika… Bir yanlışlık olmasın? TÜİK’in ve sizin (Web-TÜFE) Türkiye için ölçtüğünüz giyim ve ayakkabı endeksleri mi? Yoksa birbirinden çok farklı iki ayrı ülkenin fiyat endeksleri mi?” şeklinde bir eleştiride bulundu.
Elinize sağlık.
Ama bir dakika…
Bir yanlışlık olmasın?
TÜİK’in ve sizin (Web-TÜFE) Türkiye için ölçtüğünüz giyim ve ayakkabı endeksleri mi
Yoksa çok farklı iki ayrı ülkenin fiyat endeksleri mi?
:) https://t.co/lPt9GJrSy4— Fatih Özatay (@OzatayFatih) April 3, 2025
Giyimdeki Anomaliler
Spinn Danışmanlık Kurucusu, ekonomist Özlem Derici Şengül de giyim fiyatlarıyla ilgili TÜİK verilerini eleştirerek, “Giyimdeki anomali çok dikkat çekici. Hem anektodal verilerle teyit edilemiyor hem de genel talep koşulları canlı seyrederken sadece giyimde yılın ilk 3 ayında %12.2’lik bir düşüş görülmesi gerçekci değil.” açıklamasında bulundu.
Giyimdeki anomali çok dikkat çekici. Hem anektodal verilerle teyit edilemiyor hem de genel talep koşulları canlı seyrederken sadece giyimde yılın ilk 3 ayında %12.2’lik bir düşüş görülmesi çok gerçekçi değil. pic.twitter.com/JAJxFaiNSu
— Özlem Derici Şengül (@ozlemderici) April 3, 2025
Farkların Büyümesi
Ekonomist Serdar Pazı da enflasyon verilerini değerlendirdikten sonra, “TÜİK hesaplamalarına göre giyim ve ayakkabı sürekli geriliyor, İTO ile bu ay da farkın açıldığını görüyoruz.” şeklinde bir yorumda bulundu.
enflasyona dair,
tüik hesaplamalarına göre giyim ve ayakkabı sürekli geriliyor,
İTO ile bu ay da farkın açıldığını görüyoruz
— Serdar Pazı (@SerdarPazi) April 3, 2025
Gedik Yatırım Başekonomisti Serkan Gönençler ise enflasyona dair yaptığı değerlendirmede, “TÜFE Enflasyonu Giyim ve Hizmet Enflasyonu Yardımıyla Beklentilerin Altında Kaldı” başlığını kullanarak, sapmanın giyim ve hizmet kalemlerinden kaynaklandığını belirtti. Manşet enflasyonu beklentileri aşmayan unsurun, mevsimsel rakamlar göz önüne alındığında, giyim kaleminde beklenen yüzde 2,5 artışın yerine yüzde 2,6 düşüş yaşanması olduğunu vurguladı.
KKTC ve TÜİK Verileri Üzerine Değerlendirme
2017 yılından bu yana giyim endekslerine yönelik TÜİK ve KKTC verilerini karşılaştırdığımızda, 2022 Ekim sonrası farkların açılmaya başladığı gözlemleniyor.
TÜİK ve KKTC verilerindeki değişimlere BKM verilerinden “giyim ve aksesuar” alanındaki banka ve kredi kartı harcamalarının işlem başına tutar değişikleri de eklendiğinde, TÜİK’in geride kaldığı görülecektir. KKTC’de yılbaşından bu yana giyim fiyatlarında sadece yüzde 1,02 artış yaşanırken, TÜİK verilerine göre giyim fiyatları son 3 ayda yüzde 12 geriledi.
BKM’den edinilen veriler, yılın ilk iki ayında işlem başına tutarın yüzde 3 artış gösterdiğini ortaya koyuyor.
Bir yıllık dönemde giyimdeki değişimler KKTC, TÜİK ve BKM işlem başına tutarlarda sırasıyla yüzde 43, 15 ve 50 oranında bir artış göstermektedir.
Sürecin 3 yıllık değerlendirmelerinde ise KKTC ve TÜİK giyim kaleminde BKM işlem başına tutarlarda sırasıyla yüzde 493, yüzde 102 ve yüzde 396 oranında önemli artışlar yaşandığı belirlenmektedir.
Türkiye’deki banka ve kredi kartlarıyla yapılan giyim ve aksesuar harcamalarında, işlem başına düşen ortalama harcama tutarlarının TÜİK verilerinden ziyade KKTC verilerine daha yakın olduğu gözlemlenmektedir.
TÜİK verilerinin alt kalemlerindeki dönemsel değişiklikler ise şu şekilde sıralanmaktadır:
Kaynak: Ekonomim
