Kaynak, Morteza Nikoubazl/NurPhoto via Getty Images
Fotoğraf altı yazısı, İran Devrim Muhafızları Ordusu’na (DMO) bağlı bir sürat teknesi, 29 Nisan 2024’te İran’ın güneyindeki Buşehr’de geçit törenine katılıyor.
23 Haziran 2025
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Çin’e yönelik bir çağrı yaparak İran’la iletişime geçmesini ve Hürmüz Boğazı’nın kapanmasını önlemesi gerektiğini vurguladı.
Rubio, Amerikan televizyon kanalı Fox News’e verdiği demeçte, “Eğer boğazı kapatırlarsa bu onlar için ekonomik intihar olur” ifadelerini kullandı.
Bu açıklama, İran devlet medyasında yer alan, boğazın kapatılmasıyla ilgili öneri niteliğindeki kararın İran parlamentosundan geçtiğine dair haberlerin ardından gündeme geldi.
Söz konusu haberlerde, bu kararın Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından onaylanmak üzere değerlendirildiği belirtiliyor.
Reuters haber ajansı, Avrupa Birliği Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın da Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasının “kimseye yarar sağlamayacağını” ifade ettiğini aktarır.
İran ile Umman arasında yer alan Hürmüz Boğazı, Umman Körfezi ve Basra Körfezi’ni birbirine bağlıyor.
Boğazın en dar noktasında genişliği 33 kilometreyi bulurken, su kanalı iki yönlü 3 kilometrelik bir nakliye rotasına sahip.
Düşünce kuruluşu RUSİ’de Ortadoğu uzmanı Burcu Özçelik, PA haber ajansına yaptığı açıklamada, boğazın kapanmasının “küresel ekonomide şok dalgalarını tetikleyebileceğini” ve bunun “İran’ın kendi çıkarlarına aykırı olduğunu” dile getirdi.
Neden önemli?
Küresel petrol tüketiminin yaklaşık beşte biri Hürmüz Boğazı üzerinden taşınıyor.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nü (OPEC) oluşturan Suudi Arabistan, BAE, Kuveyt ve İran gibi ülkeler tarafından ihraç edilen ham petrol, bu güzergah aracılığıyla dünyaya ulaşıyor.
Dünyanın en büyük sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatçısı olan Katar’ın ürettiği LNG’nin neredeyse tamamı da buradan geçmektedir.
1980-1988 İran-Irak savaşı sırasında, her iki taraf da karşılıklı olarak birbirinin petrol ihracatını aksatmaya yönelik adımlar atmış ve bu gerginlik ‘Tanker Savaşı’ olarak adlandırılmıştır.
ABD, bölgedeki ticari gemilerin güvenliğini sağlamak amacıyla Bahreyn’de konuşlu 5. Filoyu görevlendirmiştir.
Hürmüz Boğazı’nın kapatılması durumunda petrol fiyatlarının ciddi şekilde artacağı tahmin ediliyor.
Geçmişte hangi gerilimlere sahne oldu?
Hürmüz Boğazı, ABD ve İran arasındaki birçok tarihi olayın merkezi olmuştur.
1988 yılında, ABD savaş gemisi USS Vincennes, bir İran yolcu uçağını düşürmüş ve uçaktaki 290 kişi hayatını kaybetmiştir.
Washington, yanlışlıkla bir savaş uçağı zannederek uçağı vurduğunu savunsa da, Tahran bunu kasten yapılan bir saldırı olarak değerlendirmiştir.
Washington, Vincennes savaş gemisinin İran donanmasının saldırılarına karşı bölgede ikmal gemilerini korumak için görevde olduğunu ifade etmiştir.
2008 yılındaki bir başka olayda, ABD, İran’a ait teknelerin boğazdaki üç savaş gemisine yaklaştığını öne sürmüştür. Bu durum üzerine İran Devrim Muhafızları’nın o dönemdeki başkomutanı Muhammed El-Caferi, saldırıya uğramaları durumunda boğazdaki gemilere el koyacaklarını söylemiştir.
2010 yılında, El Kaide’ye bağlı Abdullah Azzam Tugayları, Hürmüz’deki Japon petrol tankeri M Star’a saldırıda bulunmuştur.
Kaynak, Morteza Nikoubazl/NurPhoto via Getty Images
Fotoğraf altı yazısı, Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Deniz Kuvvetleri’nin 29 Nisan 2024’te Buşehr’deki geçit töreni.
2012 yılında, Tahran yönetimi, İran’ın petrol gelirlerini hedef alarak gerçekleştirilen ABD ve Avrupa yaptırımlarına misilleme olarak Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidinde bulunmuştu.
İran, 2015’te bir sondaj platformuna zarar vermesi nedeniyle Singapur bandıralı bir tankeri hedef almış ve bir konteyner gemisini ele geçirmiştir.
Temmuz 2018’de İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD’nin ülkesinin petrol ihracatını sıfıra düşürme çağrısına yanıt vererek, İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki petrol akışını aksatabileceğini belirtmiştir.
Ayrıca, İran Devrim Muhafızları’ndan bir komutan, petrol ihracatının durdurulması halinde Hürmüz Boğazı’ndaki tüm ihracatı engelleyecekleri yönünde uyarıda bulunmuştur.
Kaynak: BBC Türkçe
