ŞEBNEM TURHAN
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla birlikte Türk Lirası varlıklarında dalgalanmalar başladı. Bu süreç, yabancı yatırımcıların tahvil ve hisse senedi piyasasından çıkış yapmasına neden oldu. Carry trade yaparak piyasaya giren yabancı yatırımcıların, son günlerde önemli ölçüde çıkışlar gerçekleştirdiği gözlemleniyor. Ancak, alınan önlemler sayesinde piyasalarda bir dengeleme çabası hızlandı. Buna rağmen, bayram öncesi risk almak istemeyen ve kredi ödemelerini hedefleyen yatırımcıların satışlarıyla dün piyasalarda olumsuz bir gün yaşandı. Borsa İstanbul BİST100 endeksi, yüzde 0,68’lik bir düşüşle 9.649,53 puana gerileyerek günü kapattı. Mart ayının ortalarından itibaren yabancı yatırımcıların en fazla çıkış yaptığı hisse senedi Yapı Kredi olurken, yabancı oranının yüksek olduğu BİM, Akbank, Sabancı ve Türk Hava Yolları hisselerinde de önemli satışlar gerçekleşti.
Regülasyonların Etkisiyle Yükseliş
Geçen hafta piyasalarda yabancı yatırımcılar, hem çıkış hem de beklentilerini yukarı yönlü revize etmekte acele etmiyordu. Borsa İstanbul endeksleri, pazartesi ve salı günü yükseliş göstermiş olsa da, 18 Mart seviyesinin altında iğrenmeye devam etti. İki günlük artış sonrası, dün TL varlıklar olumsuz bir seyir izledi. Piyasa uzmanları, yaşanan gelişmelerin oldukça doğal olduğunu ifade etti. Regülasyonların, düşüş yaşayan piyasalarda yukarı yönlü hareketlenmedeki önemli bir etken olduğunu belirten uzmanlar, önümüzdeki dönemde borsanın dar bir bantta işlem göreceğini öngörüyor. Ayrıca, siyasi tansiyonun yüksek seyrini sürdürmesi durumunda, yeni önlemler alınmasının gerekeceği de vurgulandı.
Rezervlerde Sert Düşüş
Yabancı yatırımcıların önceki hafta hisse ve tahvil piyasasındaki çıkış miktarı, bugün açıklanacak verilerle netlik kazanacak. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 21 Mart ile sona eren haftaya ait menkul kıymet istatistiklerini, bugün saat 14.30’da açıklayacak. Ayrıca, döviz rezervlerine dair güncel veriler de yayımlanacak. Ekonomistlerin hesaplamalarına göre, toplam rezervlerde 8 milyar dolar, swap hariç rezervlerde ise 13.8 milyar dolarlık bir azalma bekleniyor. 19-20 ve 21 Mart tarihlerinde piyasaya gerçekleştirilen döviz satışının 26.7 milyar dolar olduğu öne sürüldü, dünkü bilançoda ise pazartesi günü için 1.2 milyar dolarlık bir satış gerçekleşti. Bu durumda, dört gün içinde gerçekleşen döviz satışı toplamı 28 milyar dolara ulaştı.
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara’nın sosyal medya üzerinden paylaştığı verilere göre, Merkez Bankası’nın net rezervlerinde mart ayı itibarıyla 23 milyar dolarla tarihin en sert aylık düşüşü kaydedildi. Kara, daha önceden ardından sert düşüşlerin 18.5 milyar dolar ile Mart 2019, 18 milyar dolar ile Aralık 2021 ve 16 milyar dolar ile Mart 2024 seçimleri öncesinde yaşandığını belirtti.
Yabancı Oranı Düşen Hisseler
Piyasa, tekrar normale dönmeye çalışırken İş Yatırım’ın hesaplamalarına göre, 18-25 Mart tarihleri arasında yabancı oralarında en yüksek değişim Yapı Kredi hisselerinde görüldü. 18 Mart’ta yüzde 35,07 olan yabancı oranı, 25 Mart’ta yüzde 28,62’ye düştü, hisse değeri 645.3 puan geriledi. Aynı dönemde İhlas Yayın Holding’in halka açık hisselerinde yabancı oranı yüzde 19,1’den yüzde 12,82’ye inerek 627.97 puan geriledi. CEO Event Medya’da ise yabancı oranı 575 puan düşerek yüzde 2,86’ya, BİMAŞ hisselerinde ise yüzde 48,74 olan oran 358.73 puan düşüşle 45,15’e geriledi. Emlak Konut GYO’da yabancı oranı yüzde 19,47’ye, Akbank’ta yüzde 51,22’ye düştü. Sabancı Holding’de de yüzde 43,63’ten yüzde 41,04’e, Türk Hava Yolları’nda da yüzde 30,39’dan yüzde 27,9’a geriledi.
Halkbank’tan Geri Alım Programı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) geçtiğimiz günlerde bankaların hisse geri alımlarını kolaylaştıran kararının ardından, Halkbank bir geri alım programı duyurdu. Halkbank, Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptığı açıklamada, 3 milyar TL’ye kadar pay alımı programını genel kurul onayına sunacağını bildirdi. Programın, 3 yıllık bir süre zarfında nominal 15.000.000.000 adet paya kadar halka açık payların geri alımını içereceği ifade edildi.
Bu arada, yabancı yatırımcılardan beklentilerle ilgili yukarı yönlü revizyonlara dair raporlar gündeme gelmeye devam ediyor. Morgan Stanley ekonomistleri, yayınladıkları raporda yüksek risk primleri nedeniyle Türk tahvillerinin cazibesinin azaldığını belirtti. Morgan Stanley, Türkiye için yıl sonu enflasyon beklentisini yüzde 29, yıl sonu politika faizi beklentisini ise yüzde 33,50 olarak değerlendirdi.
■ Likidite Senedi İhracında Faiz %47,84
Merkez Bankası, üçüncü likidite senedi ihracını geçtiğimiz gün gerçekleştirdi. 50 milyar lira tutarında bir aylık vadeli likidite senedi ihracına 37.6 milyar lira teklif gelmişken, merkez 21.2 milyar liralık kısmını kabul etti. Bu ihraçta ortalama basit faiz yüzde 47,84, bileşik faiz ise yüzde 59,78 olarak belirlendi. Merkez, ilk likidite senedi ihracında 84.2 milyar lira teklif almış, 18.44 milyar lira kabul etmişti. Salı günü ise 49.1 milyar lira teklif gelirken, 19.2 milyar lira kabul edilerek ortalama basit faiz yüzde 47,72 olarak belirlendi.
İlgili ihraçlar, TL’deki sert değer kaybının ardından “parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmek ve sıkı parasal duruşu desteklemek amacıyla” başlatıldı. Likidite senedi ihracı, 91 gün vadeye kadar gerçekleştirilebilecek.
■ Hanehalkının Enflasyon Beklentisi Arttı
Merkez Bankası’nın yayımladığı Sektörel Enflasyon Beklentileri verilerine göre, mart ayında piyasa katılımcıları ve reel sektörün enflasyon beklentilerindeki düşüş eğilimi devam ederken, hanehalkının beklentileri hafif de olsa yükseldi. Ancak bu beklentiler, 19 Mart’tan bu yana yaşanan dalgalanmaları yansıtmıyor. Nisan ayında yapılacak anketlerde bu etkilerin gözlemlenmesi bekleniyor. Merkez Bankası’nın verilerine göre, 12 ay sonrası yıllık enflasyon beklentisi piyasa katılımcıları için 0.7 puanlık bir gerilemeyle yüzde 24,6’ya, reel sektör için ise 0.8 puanlık düşüşle yüzde 41,1’e inmişken, hanehalkının enflasyon beklentisi de 0.1 puan artışla yüzde 59,3’e yükseldi. Ayrıca, gelecek 12 ay içinde enflasyonun düşeceğini öngören hanehalkı oranı, önceki aya göre 3 puan artarak yüzde 31,3’e ulaştı.
Beklentilerin Güncel Durumu
Merkez Bankası, beklentileri açıkladıktan sonra sosyal medyadan yaptığı paylaşımda anketlerin son dönem gelişmelerini yansıtmadığını ifade etti. Bu yılın ilk çeyreği itibarıyla piyasalardaki oynaklığın beklentilere etkisinin kısa vadeli ve sınırlı olacağını öngördüklerini belirten kurum, hanehalkı ve reel sektörün enflasyon beklentilerinin meydana geldiği olumlu gelişmelere dikkat çekti. Merkez Bankası Başkanı Şimşek, “Hanehalkı beklentisi sınırlı artış gösterdi. Anketler, güncel gelişmeler açısından yetersiz kalıyor. Ancak tüm kurumların koordinasyonuyla atılan adımların dezenflasyonist olmasını bekliyoruz. Programımızı fiyat istikrarına ulaşana kadar kararlılıkla sürdürecek ve yönlendirmemizi bu doğrultuda yapacağız” açıklamasında bulundu.
■ Bir Haftada Döviz Mevduatı 6.9 Milyar Dolar Arttı
İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından piyasalarda karşılaşılan dalgalanmalar bankacılık sektöründe döviz mevduatının artışına neden oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 21 Mart itibarıyla bankacılık sektöründeki döviz mevduatı 6.9 milyar dolar artarak 210 milyar 823,7 milyon dolara ulaştı. 14 Mart’taki döviz mevduatı 203 milyar 954 milyon dolardı. Çalkantılı süreçle birlikte 19 Mart itibariyle döviz mevduatında artış hızlandı ve 21 Mart itibarıyla 210.8 milyar dolara yükseldi. Parite etkisinden arındırılmış artış ise 6 milyar 869,7 milyon dolar olarak kaydedildi. Bireysel tarafında ise 14 Mart’taki döviz mevduatı 129 milyar 343,7 milyon dolardan 21 Mart sonunda 132 milyar 804,5 milyon dolara yükseldi. Bu durum, gerçek kişilerin döviz mevduatının parite etkisinden arındırılmamış olarak 3 milyar 460,8 milyon dolar arttığını gösterdi. Tüzel kişilerin döviz mevduatı ise 14 Mart’tan 21 Mart’a 74 milyar 610,3 milyon dolardan 78 milyar 19,2 milyon dolara ulaşarak parite etkisinden arındırılmış artış 3 milyar 408,9 milyon dolar oldu.
Kaynak: Ekonomim
