İsrail, İran’a Benzersiz Saldırılara Başladı
İsrail, 13 Haziran tarihinde İran’a yönelik “benzeri görülmemiş” saldırılarına girişti.
Saldırıların ilk saatlerinde, İran Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri ve Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami gibi üst düzey askeri liderler ve nükleer bilim insanları hayatını kaybetti.
Savaş uçakları İran’da taarruza başladığında, İsrail basını, dış istihbarat servisi Mossad’ın “Yükselen Aslan” isimli harekâtının arka planına dair bir video servis ettiğini duyurdu.
Ancak BBC, bu görüntüleri bağımsız bir şekilde doğrulayamadı.
BBC’nin güvenlik muhabiri Frank Gardner’ın operasyondan sonra yayımladığı analizde, “İsrail’in casus teşkilatının İran’ın güvenlik yapılanmasına derinden sızdığı ve burada hiç kimsenin güvende olmadığı kanıtlandı” ifadesine yer verildi.
BBC Türkçe ile görüşen uzmanlar da benzer değerlendirmelerde bulundu. Londra’daki King’s College’dan Uluslararası Radikalleşme Çalışmaları Merkezi uzmanı Broderick McDonald, harekâtın ilk saatlerinden itibaren İran içindeki “gizli ajan hücrelerinin” hava saldırılarını desteklemek için devreye girdiğine dikkat çekti.
McDonald, “Bu hücreler, Tahran ve çevresindeki şehirlerde hava savunma sistemleri, karadan karaya füzeler, yakıt depoları ve diğer hassas hedeflere yönelik gözlemler ve küçük çaplı SİHA saldırıları gerçekleştirmiş olabilir” tahmininde bulundu.
İsrail, Mossad’ın faaliyetleri hakkında sıkça açıklama yapmıyor. BBC Türkçe’ye konuşan askeri uzmanlar ise 13 Haziran’daki saldırılara dair yorumlarının basına sızan bilgilere dayandığını vurguladı.
BBC Türkçe, istihbarat servislerinin operasyondaki olası rolünü İsrail Başbakanlık Ofisi’ne sordu fakat yanıt alınamadı.
Uzun Vadeli ve Derinlemesine Bir Hazırlık
BBC Türkçe’ye konuşan Silahlı Gruplar Merkezi uzmanı Dr. Fatima Moussaoui, “İran rejiminin askeri liderlerinin operasyonun ilk anlarında rekor sürede öldürülmesi, uzun vadeli bir hazırlığa işaret ediyor” dedi.
Moussaoui, Paris Sciences Po Üniversitesi’nde güvenlik ve savunma dersleri vermektedir.
Portsmouth Üniversitesi’nden kıdemli öğretim görevlisi Frank Ledwidge, böyle bir operasyon için “aylarca, hatta yıllarca istihbarat toplanmasına” ihtiyaç olduğunu belirtti.
McDonald, saldırılarda kullanılan malzemelerin kaçakçılık rotaları üzerinden ülkeye sokulmuş olabileceğini hatırlattı.
Kaynak, Getty Images
İsrail, daha önce de İran’da çeşitli casusluk operasyonları gerçekleştirdi. Örneğin, Ocak 2018’de İran’ın nükleer çalışmaları ile ilgili belgeler çalındığında, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bu operasyonu Mossad’ın gerçekleştirdiğini ifade etti. İranlı yetkililer ise belgelerin sahte olduğunu savundu.
Kasım 2020’de İran’ın önemli nükleer bilim insanlarından Muhsin Fahrizade, uzaktan kontrol edilen bir makinalı tüfekle öldürüldü. BBC Farsça Servisi Muhabiri Jiyar Gol, o dönemdeki bir analizde, böyle bir suikastı gerçekleştirebilmek için alandan canlı istihbarata ihtiyaç olduğunu belirtti.
Eski İran İstihbarat Bakanı Ali Yunusi, yaptığı bir röportajda “Mossad’ın ülke genelinde etkisi o kadar yaygın ki, İran liderliğinin her bir üyesi hayatı ve güvenliği için endişe duymalı” ifadelerini kullandı.
Farklı Yeteneklere Sahip Farklı Oyuncuların Meyvesi
Mossad, İsrail’in istihbarat servisleri arasında en sembolik olanıdır ancak yalnızca kendi başına hareket etmez. Uzmanlar, İran işgalini değerlendirirken İsrail’in askeri istihbarat birimi Aman’a da işaret ediyor.
Moussaoui, “Aman, tamamen elektronik, siber ve insan istihbaratını birleştirerek belirleyici bir rol oynamıştır” tahmininde bulunuyor. Aman, kendi web sitesine göre askeri ve terörist faaliyetleri izlemekte ve ayrıca sınır ötesi keşif operasyonları yürütmektedir.
Frank Ledwidge, İran operasyonunda Aman’ın hava savunma sistemlerine yönelik SİHA saldırılarından sorumlu olabileceğini öne sürüyor. Ancak farklı istihbarat birimlerinin görevleri arasında geçişlerin olabileceğine de dikkat çekiyor.
Ledwidge, bir operasyonun “tek bir istihbarat resmi” üzerinden yürütülmesinin gerektiğini belirtiyor; bu da bilgi akışının çeşitli kaynaklardan sağlanması anlamına geliyor. “Amaç, tutarlı bir istihbarat resmi üretmek ve hedef belirlemektir” ifadelerini kullanıyor.
Kaynak, EPA
İsrail güvenlik konularına odaklanan Alma Merkezi’nin Başkanı Sarit Zehavi, bu tip operasyonların farklı birimler arasında koordinasyon gerektirdiğini belirtiyor. Geçmişte İsrail ordusunda 15 yıl görev yapmış Zehavi, operasyonun hava kuvvetleri ve istihbarat analistleri gibi birçok unsurun koordinasyonuyla gerçekleştirildiğini ifade etti.
Fatima Moussaoui, “İstihbarat, operasyonların yürütülmesi için zorunlu olarak belirleyici bir unsurdur fakat sonuç olarak farklı yeteneklere sahip farklı oyuncuların katkısı mevcuttur” dedi.
İran’ın İçinden Destek Olasılığı Var Mı?
İran medyasında yer alan haberlere göre, 13 Haziran’da başlayan operasyonlarda İsrail ile işbirliği yaptıkları iddiasıyla çok sayıda kişi tutuklandı.
Peki, İsrail istihbaratı bu operasyonda İran içinden destek almış olabilir mi? Ledwidge, “Mossad, İran’da vekilleri kullanma konusunda oldukça başarılı” olduğunu vurguladı ve muhalif örgütleri kullanarak içerde insan kaynakları ve ajan ağları oluşturduklarını belirtti.
Kaynak, Reuters
Fatima Moussaoui, Mossad’ın İran’a sızmasının, “İran rejiminden memnun olmayanlar, özellikle de rejime karşı çıkanlar tarafından desteklendiğini” öne sürdü. Ancak bu desteğin “sınırlı” olduğunu düşünüyor.
Moussaoui, “Çünkü İsrail istihbarat kültürü, kendilerini rejimin muhalifi olarak tanıtan İranlılara güvenmez. Planlama aşamasında İran’a sızan unsurlar büyük ihtimalle İsrailli idi. İranlılar, kendileri de nihai hedefin ne olduğunu bilmeden dahil olmuş olabilirler” şeklinde ifade etti.
Broderick McDonald, operasyonların gerek duyduğu hassasiyet ve eğitim düzeyi göz önünde bulundurulduğunda, operasyonun “büyük olasılıkla” İsrailli istihbarat görevlileri tarafından gerçekleştirildiğini savundu.
Kaynak: BBC Türkçe
