İsrail’in İran’a Saldırıları: Neden Şimdi?

İsrail İran’ı Neden Şimdi Bombalıyor?

İsrail’in bu saldırıları gerçekleştirmesine yönelik açıklamalarında, İran’ın son aylarda nükleer silah üretme yönünde önemli bir ilerleme kaydettiği ve bunun engellenmesi adına başka bir seçeneğinin kalmadığına vurgu yapılıyor. Ayrıca, görüşmelerin sonuçsuz kalması nedeniyle bu eylemin son çare olduğu belirtiliyor.

İsrail, İran’ı varoluşsal bir tehdit olarak görmekte ve İran’ın nükleer silah edinmesi durumunda bu silahları kullanacağına yönelik endişelerini dile getirmekte. Bu bağlamda, İran’ın geçmişte İsrail devletini yok etme sözü verdiği iddialarına da dikkat çekiliyor.

Bununla birlikte, İran’ın nükleer silah üretme aşamasında olduğu görüşü, bölgedeki diğer ülkeler ve BM’nin nükleer gözlemcisi Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı tarafından paylaşılmamaktadır.

İran’daki Siviller Nereye Gidebilir?

İsrail Savunma Kuvvetleri, İran’ın başkenti Tahran’daki bazı bölgeler için tahliye emirleri yayımladı. Ancak bu bölgelerin aşırı kalabalık olmasının yanı sıra mevcut nüfus yoğunluğu, tahliyenin zor hale gelmesine neden oluyor.

Tahran’dan güvenli bölgelere kaçmaya çalışan araçların oluşturduğu uzun kuyruklar, büyük trafik sıkışıklıklarına yol açıyor. Fakat İsrail, bu bölgeleri de hedef almaktadır.

İsrail’in kapsamlı hedef belirlemesi, hiçbir bölgenin güvenli olamayacağına işaret ediyor. Tahran’daki hükümet, halkın barınabilmesi için metro istasyonlarının 24 saat açık kalacağını duyurdu; ancak şehrin 10 milyonluk nüfusu düşünüldüğünde, tahliyenin pratikte nasıl gerçekleştirileceği belirsizliğini koruyor.

ABD Çatışmaya Dahil Olursa İran ABD’yi Hedef Alır mı?

Donald Trump koyu bir takım elbiseyle konuşurken

ABD’nin çatışmaya müdahil olması halinde ciddi sonuçlarla karşılaşma ihtimali bulunmaktadır. Yankee Kuvvetleri’nin Ortadoğu’da 19 noktada yaklaşık 40-50 bin askeri mevcudu bulunmaktadır. Özellikle Kıbrıs ve Bahreyn’deki üsler, bu durumun stratejik önemini artırıyor.

Müdahale tarzı ve kapsamı, ABD’nin alacağı kararlara bağlı olacaktır.

İran’ın Vekil Güçleri, İsrail’le Çatışmasında Destek Olabilir mi?

Bu aşamada imkânların kısıtlı olduğu söylenebilir. Hamas’ın 7 Ekim 2023’te gerçekleştirdiği saldırıdan bu yana, İsrail, İran’ın en önemli müttefiklerinden birinin etkisini büyük ölçüde zayıflatmıştır. Gazze’deki Hamas’a, Lübnan’daki Hizbullah’a yönelik saldırılar gerçekleşirken, Suriye ise İran’ın yanında yer almamaktadır.

Bu durum, İran’ın vekil güçlerinin koordine olmasını zorlaştırmaktadır.

İsrail bu ayın başlarında Lübnan'da da Hizbullah'a saldırmıştı

İran’ın Lideri Kim ve Ne Kadar Desteğe Sahip?

İran’ın dini lideri Ali Hamaney, ülkenin siyasi yapısında önemli bir yere sahip. Dini bir figür olarak, günümüzdeki İran Cumhurbaşkanı’ndan daha çok güç elinde bulunduruyor. Silahlı kuvvetlerin başkomutanı ve ülkenin stratejik kararlarını alan kişisel konumundadır.

Ancak Hamaney, İran halkının tamamının desteğini almamış durumda. Ülke genelinde derin bir bölünmüşlük yaşanıyor ve bu durum, sosyal huzursuzlukları beraberinde getirmiştir. İki yıl önce, hükümete karşı düzenlenen geniş çaplı protestolar, toplumda büyük bir etki yaratmıştı. Kadınlar, hak ve özgürlük talepleriyle bu protestolara katıldı. Ancak yine de rejime bağlı bir silahlı kuvvet yapısı varlığını sürdürmektedir.

İran’da Rejim Devrlirse Ne Olur?

Bu sorunun kesin bir yanıtı mevcut değil. Son yıllarda hükümeti değiştirebilecek birleşik bir muhalefet yapısının olmadığı gözlemleniyor.

Mevcut durum göz önünde bulundurulduğunda, muhalefet arasında farklı alternatifler bulunmaktadır. Bunlardan biri, eski İran Şahı’nın sürgündeki oğlu Rıza Pehlevi’dir. Ancak İran içinde ve dışında kendisine destekleyenlerin sayısı belirsizliğini korumaktadır. Ayrıca, İran halkının bazı kesimleri dönüşümü istemeyebilir.

Özellikle, yaklaşık 40 yıl önce devrilen monarşinin dönüşü, pek çok kişi için arzu edilen bir durum olmayabilir.

Fordo Neresi ve Neden Önemli?

Fordo, Tahran’ın yaklaşık 200 km güneyinde yer almaktadır ve İran’ın zenginleştirme tesislerinden biri olarak öneme sahiptir. Koruma amacıyla bir dağın altında inşa edilmiştir.

Play video, “İran’ın nükleer sığınaklarını yok edebilecek güçteki ABD bombası”, Duration 1,2601:26

Fordo, İran’ın zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırdığı temel tesislerden biridir. Daha önce İsrail tarafından hedef alınmış olan bu tesis, son saldırılarda karadan havaya füzeleri ve savunma sistemlerine odaklanan stratejik hamlelerle savunmasız hale getirilmeye çalışılmıştır.

İran Bir Nükleer Bomba Edinmeye Ne Kadar Yakın?

İran’ın nükleer bomba üretmeye çalışıp çalışmadığını net bir şekilde tespit edebilenler, ülkenin en güvenilir nükleer bilim insanları ve güvenlik yetkilileridir.

Ancak bu ay başında, Uluslararası Atom Enerji Ajansı (IAEA) İran’ın nükleer silahların yayılmasını önleme yükümlülüklerini ihlal ettiğini belirtti. İran, sivil nükleer amaçlar için gerekli seviyenin oldukça üzerinde zenginleştirilmiş uranyuma sahip.

IAEA, İran’ın nükleer materyali nükleer silahlar için kullanıp kullanmadığını doğrulayamadığını ifade etmesine rağmen, bu durum İran’ın bir bomba üretme yolunda olduğu anlamına gelmiyor.

Geçtiğimiz hafta, İsrail ordusu, elde edilen istihbaratın İran’ın nükleer silaha her zamankinden daha yakın olduğunu gösterdiğini açıkladı. Ancak ABD Ulusal İstihbarat Direktörü, İran’ın önemli miktarda silah sınıfı uranyum stokuna sahip olmasına rağmen, nükleer silah üretme niyetinde olmayabileceğini belirtmiştir.

İran ise her zaman nükleer programının barışçıl amaçlar taşıdığı savunusunu yapmaktadır.

İsrail’in Nükleer Silahı Var mı?

İsrail’in yaklaşık 90 nükleer savaş başlığına sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak bu durum kesin bir bilgi değildir, çünkü İsrail bugüne kadar nükleer silah sahibi olduğunu ne doğrulamış ne de yalanlamıştır.

İsrail, daha fazla ülkenin nükleer silaha sahip olmasını engelleme amacı güden Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nın bir parçası değildir.

Nükleer silah edinmek için öncelikle uranyumun %90 oranında zenginleştirilmesi, ardından harp başlığı üretme kabiliyetinin yanı sıra, bu harp başlığının hedefe ulaştırılmasını sağlayacak sistemlerin geliştirilmesi gerekmektedir.