Japonya’da pirincin yükselen fiyatları, hem tüketiciler hem de politikacılar üzerinde ciddi baskılar oluşturdu. Bu durum, ülkenin gıda güvenliğini sorgulama ihtiyacını doğuruyor.
Küresel istikrarsızlık, iklim değişikliği ve küçük ölçekli tarım uygulamaları, pirinç pazarında zorluklara yol açarken, bu olumsuz koşulların Japonya’nın ABD ile müzakere ettiği gümrük vergisi konusundaki pazarlık pozisyonunu da zayıflattığı ifade ediliyor.
Ülkede pirincin arzında ciddi bir eksiklik yaşanırken, hükümet acil durum rezervlerini serbest bırakmış olmasına rağmen, üretimdeki düşüş ve kıtlık algısı fiyatları yüksek tutmaya devam ediyor.
Japon mutfağında önemli bir yer tutan pirinç üretimi, son dönemde yaşanan iklim olayları ve doğal afetlerden olumsuz etkilenirken, elde edilen pirincin pahalılaşmasına küçük verimlilik ile artan turizm de katkıda bulundu.
Geçtiğimiz yıl Japonya’da arz sorunu nedeniyle pirinç fiyatları, 2023 Mayıs ayına kıyasla %98 oranında artış gösterdi. 5 kilogramlık pirinç paketi, ortalama 4000 yeni (28 dolar, 1120 lira) satış fiyatına ulaştı ve piyasada sunulan pirinç çeşitleri de azalma gösterdi.
Artan pirinç fiyatları, enflasyon beklentilerini yukarı çekerken, Japonya tarihlerinde ilk defa Güney Kore’den pirinç ithal etmek durumunda kaldı. Ülkede, pirinç pazarı, yüksek gümrük vergileri ile ithalata korunmasına rağmen, dış sevkiyatlar artış gösteriyor.
Mayıs ayında Japonya’nın enflasyon oranı %3,6 olarak kaydedildi ve bu oran, diğer gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında oldukça yüksekti. Bu durum, Japonya Merkez Bankası’nın (BoJ) %2’lik enflasyon hedefinin oldukça uzağında kalmış olmasını dikkat çekti.
Pirinç krizinin, hükümeti hem iç kamuoyunda hem de ABD ile gümrük tarifeleri müzakerelerinde ciddi bir baskı altına aldığı bildiriliyor. Fiyat artışları, Japonya’yı pirinç gibi temel gıda maddesinin konumunu yeniden tartışmaya ve gelecekteki belirsizliklere karşı hazırlık yapmaya itiyor.
Krizin sebepleri
Pirinç fiyatlarının, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte buğday fiyatları ile paralel olarak yükselmeye başladığı belirtiliyor. Uzmanlar, bu artışın temel nedeninin pirinçteki kıtlık olduğunu vurguluyor.
2023 yazında görülen rekor sıcaklıklar ve 2024’te olası bir büyük depremin kaygıları, panik alımlarına neden oldu. Eylül 2024’te pirincin toptan satış fiyatı, bir önceki ay ile kıyaslandığında %40’tan fazla yükseldi. Arz sıkıntısı ve artan taleple birlikte fiyatlar, neredeyse her ay yükseliş göstermeye devam etti.
Kovid-19 sonrası dışarıda yemek yeme alışkanlığının geri dönmesi ve artan turist sayısı, ülkede pirinç tüketimini artırdı.
“Pirinç satın almıyorum” diyen bakan istifa etti
Eski Tarım Bakanı Eto Taku, 21 Mayıs’ta “Pirinç satın almıyorum. Destekçilerim bana bol miktarda verdikleri için evimde satabileceğim kadar çok pirinç var.” açıklamasının ardından görevinden istifa etti.
Pirinç, birçok Japon için artık lüks bir ürün haline geldi ve bu durum, önümüzdeki ay gerçekleştirilecek seçimlerin önemli gündem maddelerinden biri oldu.
Fiyatları düşürmek için rezervlere başvuruldu
Eto Taku’nun yerine gelen Tarım Bakanı Koizumi Shinjiro, hükümetin 910 bin tonluk pirinç stokunun tamamını serbest bırakacağını ve fiyatları hızlı bir şekilde düşürmek için ithalata başvuracaklarını duyurdu.
Koizumi, 2020 ve 2021 hasatlarından 100’er bin ton pirinçin halka sunulacağını belirtti. Pirincin marketlerde 5 kilogramlık paketler halinde ortalama 2000 yeni (14 dolar) fiyattan satılması bekleniyor.
Japon hükümeti, fiyatların gerçekten düşmesini sağlamak amacıyla pirinci toptancılara açık artırma ile satmayıp, perakende marketlerde sabit fiyattan doğrudan tüketicilere ulaştıracak.
Merkez bankası pirinç fiyatlarını yakından takip ediyor
Japonya Merkez Bankası (BoJ), 17 Haziran’da kısa vadeli politika faizini değiştirmeyerek %0,5 seviyesinde korudu. Enflasyon beklentilerinin orta düzeyde arttığı ve pirinç fiyatlarındaki artışların önemine dikkat çekti.
Pirinç krizinin, ticaret çatışmaları ile birlikte BoJ’un hala düşük olan faiz oranlarını artırma çabalarını zorlaştırdığı ifade ediliyor. Enflasyon, vatandaşlar arasında hükümete karşı en büyük eleştiri konusu haline geldi.
Bazı uzmanlar, pirinç krizinin dış politika açısından da Japonya’nın ABD ile gümrük tarifeleri müzakerelerindeki pozisyonunu zayıflatabileceğini vurguluyor. Japon hükümetinin, ABD’ye tarımsal ithalatın artırılması ve tarife dışı ticaret engellerinin kaldırılması hususunda tavizler verme olasılığı bulunuyor.
Japonya yılda yaklaşık 770 bin ton pirinci gümrüksüz olarak ithal ediyor ve bunun yaklaşık yarısı ABD’den gelmektedir.
Çiftçiler yaşlanıyor, çocuklar devralmak istemiyor
Pirinç için uygun sulak alanların bulunmasına rağmen, Japonya’daki çiftçilerin çoğu küçük arazilerde yarı zamanlı çalışanlardan oluşuyor. Bu çiftçilerin yaşı ilerliyor ve çocuklarının da bu mesleği devralmak istemediği belirtiliyor.
Pirinç tarlaları için kullanılan alan, 1961’deki 3,4 milyon hektardan 2024’te 2,3 milyon hektara düştü.
Fiyatların düşmesi beklenmiyor
Utsunomiya ve Tokyo Üniversitesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Masayuki Ogawa, geçen yıl sonundan mayısa kadar pirincin toptancılar arasında yüksek fiyatlarla işlem gördüğünü belirtti.
Bir ürünün pahalılığı, genellikle tüketimin azalmasına yol açsa da Ogawa, “Pirinç, Japonların temel gıdasıdır. Fiyat yüksek olsa bilepirinç tüketiminde önemli bir azalma yaşanmaz.” dedi.
Ogawa, hasadın kalitesinin düşük olması ve 2023’teki yüksek talebin fiyatları artırdığını ifade ederek, bazı süpermarketlerin 2024 Ağustos’ta pirinç satışını durdururken, bunun toptancılara ve gıda hizmeti sektörüne olumsuz etki yaptığını dile getirdi. Ayrıca şu anki durumun fiyatların daha fazla artmasına yol açtığını da kaydetti.
Japonya’da pirinç fiyatlarının belirlenmesinin göreceli olduğunu ve bu durumun arz tarafında bir kesinti olduğunda fiyatların artma eğiliminde olduğunu gösterdiğini dile getiren Ogawa, Japon Tarım Bakanlığı’nın pirinç fiyatlarını düşürmek amacıyla ulusal rezervlerden büyük miktarda pirinci satma kararı aldığını aktararak, önümüzdeki seçimlerin de bu konudaki arzuları etkilediğine dikkat çekti.
Kaynak: Ekonomim
