Geçtiğimiz yıl İstanbul’un Eyüpsultan ilçesinde, ehliyetsiz olarak kullandığı ATV aracıyla 29 yaşındaki Oğuz Murat Aci’nin ölümüne sebep olan 17 yaşındaki Timur Cihantimur ile ilgili yürütülen soruşturma devam ediyor.
Bununla birlikte, Aci’nin eşi Şükriye Aci, yaralanan dört müştekiyle birlikte, Cihantimur’un annesi Eylem Tok ve babası Bülent Cihantimur dahil dört şüpheli hakkında şikayetlerinden “maddi ve manevi zararlarının giderildiği” gerekçesiyle vazgeçti. Bu gelişme, sosyal medyada ‘kan parası’ tartışmalarını alevlendirirken, ceza davasının seyrine olumsuz etki edeceği yolundaki endişeler geniş yankı buldu.
Hukuk camiasında ‘kan parası’nın Türk hukuk sisteminde bir karşılığının olup olmadığı, şikayetçilerin vazgeçmesinin ceza yargılamasını ya da tazminat taleplerini nasıl etkileyeceği üzerine tartışmalar sürüyor.
Zararın Giderilmesi Etkin Pişmanlık Sayılmaz
Gazete Oksijen’in haberine göre, konunun ‘ceza hukuku’ ve ‘tazminat hukuku’ açısından iki ayrı boyutta ele alınması gerektiği belirtildi. Ceza hukuku açısından hırsızlık, mala zarar verme gibi bazı suçlarda, zararın giderilmesi TCK’nın 168. maddesi gereğince ‘etkin pişmanlık’ olarak kabul edilebilirken, Cihantimur hakkındaki soruşturma ‘taksirle ölüme neden olma’ suçundan yürütülmektedir. Bu suç, madde 168’deki suçlar arasında yer almamaktadır.
Ceza Davasının Varlığını Etkilemeyecek
Ceza hukukunda ‘takibi şikayete bağlı’ ve ‘resen soruşturulan suçlar’ arasında bir ayrım yapıldığını belirten ceza hukuku uzmanı Prof. Dr. Timur Demirbaş, takibi şikayete bağlı suçlarda şikayet olmaması durumunda yargılamanın yapılamayacağını ifade etti. Ancak, Aci davasında şikayet olmamasının ceza davasının kamusallığı ilkesinin istisnası olduğunu ve ceza davasının varlığını etkilemeyeceğini ekledi. Çünkü, ‘taksirle ölüme neden olma’ suçu şikayete bağlı bir suç değildir.
Aci’nin Eşi Davaya Katılamayacak
Galatasaray Üniversitesi’nden ceza hukuku profesörü Ümit Kocasakal, söz konusu suçun takibi şikayete bağlı olmamasının zarar görenin şikayetçi olmasının ya da olmamasının belli hukuki sonuçları bulunduğunu vurguladı. Şikayetçi olan kişilerin, davada müdahil olabileceğini, talepte bulunabileceğini ve dosyayı istinaf ve temyiz gibi hukuki yollara götürebileceğini belirtti.
Alt Sınırdan Ceza veya İyi Hal İndirimi Olabilir
Aci’nin eşinin şikayetçi olmamasının, Kocasakal’a göre bazı sonuçları vardır. Şikayet geri alınsa bile bu durum, Aci’nin eşi açısından davaya müdahilliği kaybetmek anlamına gelmektedir. Ayrıca, zararın karşılandığı yönünde bir beyanın bulunması halinde hakim, olası bir mahkumiyette en düşük cezayı verme hakkına sahip olabilir. Buna karşın, bu durum TCK madde 62’deki takdiri indirimlerden biri olarak da düşünülebilir. Beraat kararı alınması durumunda ise müdahillikten vazgeçen eş istinaf yoluna gidemeyecek.
Yaralılar da Şikayetçi Değil
Kazada yaralanan dört kişi, Aci’nin eşiyle birlikte şikayetlerinden vazgeçmiş bulunuyor. ‘Taksirle yaralamaya sebep olma’ suçu, genel kural olarak takibi şikayete bağlıdır. Ancak Kocasakal, bazı istisnaların bulunduğunu belirterek “TCK m. 89’a göre, nitelikli hallerin varlığı durumunda şikayet aranmaz” dedi. Bu durumda şikayetçi olmaktan vazgeçilmesi, eğer nitelikli bir hal yoksa, bu suç için yargılama yapılmasına engel olur.
Maddi-Manevi Tazminat Hakkı Sınırlanabilir
Hukukta ‘kan parası’ gibi bir kavram bulunmasa da, zararların giderilmesi ve şikayetlerin olmaması, yargıçların takdir yetkisini etkileyen unsurlar olarak öne çıkıyor. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Doç. Dr. Ahmet Ayar, ulusal ölçekte “ölüm sonrası mağdur yakınlarına ödenen maddi tazminat” için halk arasında sıkça kullanılan ‘kan parası’nın, maddi-manevi tazminat talepleri açısından hukuki sonuçlar doğurabileceğini dile getirdi.
Şikayetlerin geri alınmasının tazminat hakkından feragat anlamına gelmediğini vurgulayan Ayar, “Eğer taraflar arasında zararların giderildiğine dair bir sulh protokolü veya ibra belgesi mevcutsa, bu belgede tazminat haklarından vazgeçildiği açıkça belirtilmişse, ileriye dönük tazminat talep edilmesi mümkün olmayabilir. Ancak yalnızca ‘şikayetimizden vazgeçiyoruz’ denilmişse ve özel hukuk anlamında tazminat talebinden feragat edilmemişse, tazminat davası açmak mümkündür” dedi.
Tazminatta Denge ve Adalet Sağlanmalı
Borçlar hukuku açısından maddi tazminat talepleri arasında cenaze giderleri, tedavi masrafları ve destekten yoksun kalma tazminatları yer almaktadır. Ayrıca, ölen kişinin yakınları manevi tazminat talep etme hakkına da sahiptir. Ancak Ayar, hakimlerin aşırı zenginleşmeye yol açacak kadar yüksek ya da zarar görenin kaybını karşılamayacak ölçüde düşük bir tazminat belirlememesi gerektiğini belirtti. Tazminat belirlemede, hakimin yaş, meslek, gelir gibi kriterleri göz önünde bulundurması gerektiği vurgulandı.
Kaynak: Ekonomim
