Türkiye’de eğitim sisteminde köklü değişimler yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Eğitim düzenimizin, Temel Eğitim Yasası’nın tanımladığı amaç ve hedeflerden önemli ölçüde uzaklaştığı aşikardır. İyi bir insan, iyi bir yurttaş ve nitelikli bir meslek mensubu yetiştirme hedefine ulaşmada yetersiz kaldığımız gözlemlenmektedir.
Ayrıca, toplumumuz çağdaş birey ve yurttaş niteliklerine yeterince ulaşamamıştır. Bu, köklü bir değişim gerektiriyor. Eğitim sisteminin, hem iyi insan, hem iyi yurttaş, hem de nitelikli meslek insanı yetiştirmeyi sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmesi gerekir.
Eğitimci ve sendikacı Feyzi Coşkun ile mesleki ve teknik eğitim üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.
Türkiye’deki Mesleki ve Teknik Eğitimin Güncel Yapısı
Türkiye’de mesleki ve teknik eğitim (MTE), ortaöğretim ve yükseköğretim düzeyinde sunulmakta olup, istihdama yönelik becerilerin kazandırılması amacıyla yapılandırılmıştır. İşte güncel yapısı ve işleyişi:
1. Ortaöğretim Düzeyinde Mesleki ve Teknik Eğitim
Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri (MTAL), Çok Programlı Anadolu Liseleri, Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM) ve özel mesleki okullar üzerinden eğitim verilmektedir.
Temel Özellikler:
- Öğrenciler, 9. sınıftan itibaren alan ve dal seçimi yaparak mesleki eğitim almaktadırlar. Eğitim süresi genellikle 4 yıldır.
- MESEM modeli ile öğrenciler haftada bir gün okulda, dört gün iş yerinde uygulamalı eğitim almaktadırlar.
- Öğrencilere hem lise diploması hem de ustalık belgesi/kalfalık belgesi kazandırılmaktadır.
İş Birlikleri:
Sektörle yapılan iş birlikleri yanına, kamu ve özel sektör destekli okullar yaygınlaşmakta. Protokoller ile işletmeler okullara donanım desteği ve staj imkanı sunmaktadır.
2. Yükseköğretim Düzeyinde Mesleki Eğitim
Meslek yüksekokulları (MYO) ve teknoloji fakülteleri tarafından sağlanmaktadır.
Temel Özellikler:
- MYO’larda eğitim süresi 2 yıldır (ön lisans).
- Uygulamalı eğitim ön plandadır.
- Bazı MYO programları “İş Yeri Eğitimi” dersi ile iş başı deneyimi sunmaktadır.
- Mezunlar, DGS ile lisans programlarına geçiş yapabilirler.
3. Güncel Gelişmeler ve Reformlar
2020 sonrası MESEM ve sektörle entegrasyon çalışmaları hız kazanmıştır. 2022-2023 döneminde mesleki eğitim merkezlerine kayıt olan öğrenci sayısı artmış ve bu öğrenciler devlet tarafından desteklenmektedir (asgari ücretin %30’u maaş olarak ödenmektedir).
Mesleki Eğitim alanındaki başlıca sorunlar:
Meslek liselerinin genellikle “başarısız öğrencilerin tercihi” olarak görülmesi; donanım ve öğretmen yetersizlikleri; mezunların iş bulma oranının düşük olması gibi sorunlar önemli başlıklar arasında yer alır.
Mesleki Eğitim ve Genel Eğitim İlişkisi
Toplumsal yaşamın ilişkilerini ve işleyişini belirleyen temel etken, mesleklerdir. Bu nedenle eğitimin temel hedeflerinden biri mesleksel nitelik kazandırmaktır.
Bu çerçevede, eğitimin her aşamasının mesleksel donanım kazandırma işlevi olması sağlanmalıdır.
Bu aydınlatıcı önerilerden sonra hedeflenen mesleki eğitim süreci nasıl ihtiyaçları karşılayacak?
İlkokul ve ortaokul aşamasında, öğrenciler meslekleri tanıyacak ve çeşitli alanlarda kendilerini değerlendirme fırsatı bulacaklardır. Ortaöğretim bittiğinde, kendi geleceklerine yönelik bağımsız ve bilinçli kararlar verebileceklerdir.
Bunların yanı sıra, meslek yüksekokullarında eğitim süresi, öğrenilecek mesleğin gereklerine göre belirlenebilir ve mesleki yeterlilikler göz önünde tutulmalıdır.
Sonuç olarak, eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması, kamuya yeni düzenlemeler yapma yükümlülükleri getirecek.
Ortaöğretim düzeyinde kaliteli eğitim tüm bu dönüşümleri mümkün kılacaktır.
Eğitim sistemimizin sağlam temellere oturması için yapılacak düzenlemeler, aslında toplumun her kesiminde olumlu etkiler yaratacaktır.
Değerli bilgileriniz için teşekkür ederiz. “Türkiye Hepimizin, Eğitim Hepimizin…”
Kaynak: Halk TV
