LEVENT AKBAY
Sanayi sektörünün en büyük riski yangınlar, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Gerçekleştirilen araştırmalara göre, Türkiye’de faaliyette olan 292 OSB’den yalnızca 74’ünde itfaiye birimi bulunuyor. Trilyonluk yatırımlarla inşa edilen 218 faal OSB’de, ani yangın durumlarında bölgeden itfaiye marifetiyle müdahale etme imkanı maalesef mevcut değil. Bu durum, yangınların yayılmasına ve zararların artmasına sebep oluyor. Bunun yanı sıra, OSB mevzuatında itfaiye birimi kurulması zorunlu kılınmamış durumda. İtfaiye binası inşası, araçların temini ve çalışanların masrafları yüksek maliyetler doğurmakta; bu da OSB yönetimlerinin çözümü belediyelerden beklemesine yol açıyor.
Yangın durumlarında müdahale, genellikle belediyelere ait itfaiyeler tarafından gerçekleştiriliyor. OSB’lerin yakınlarına itfaiye müfrezeleri yerleştirerek bu soruna çözüm bulma çalışmaları da sürüyor. İtfaiye bulunduran OSB’lerin çoğu, bina yapımını ve araç teminini kendileri üstlenerek, belediyelere devrediyor. İşçi masrafları ise yönetime göre değişiklikler gösteriyor; bazı OSB’ler bu masrafları üstlenirken, bazılarında belediyeler bu giderleri karşılamaktadır.
İtfaiyesiz OSB’ler, yakın istasyonlardan destek alıyor
İtfaiye olmayan OSB’ler, genellikle ilçe itfaiyelerinin yakınlarda kurulan istasyonlarından hizmet almakta. Olay yerine ulaşan müdahale timleri, yangına ilk müdahale süresini uzatmakta, bu da yangının yayılmasını artırmakta. bazı OSB’ler, ortak itfaiye merkezi kurarak bu sorunu aşmanın yollarını arıyorlar; diğerleri ise yapı inşa edip belediyelere araç ve işletme devrediyor. Her iki durumda da belediyelerle protokoller imzalanmakta. Yangın çıktığında, büyüklüğüne göre ilçe ve il itfaiyeleri devreye girerken, büyük yangınlarda komşu illerden de destek sağlanıyor. TOMA’lar, orman arazözleri ve hava araçları da müdahale için kullanılmakta.
Deprem anında yangınlarla nasıl mücadele edilecek?
Yangınların tek bir incident üzerine odaklanarak mücadele etme mantığı, birden fazla yangın çıktığında yetersiz kalabilir. Özellikle bir deprem durumunda, yangınlar arasında öncelik sıralaması belirsizliği doğmakta ve itfaiyelerin arama kurtarma görevleri ön plana çıkmakta. Böyle bir durum, yangınlarla etkin mücadele etme şansını azaltıyor.
Fabrika yangınları genellikle yaz aylarında sık görülüyor. Özellikle bazı sektörlerde ve fabrikaların belirli bölgelerinde yangınlar devamlı olarak meydana geliyor. Ağaç, kağıt ve mobilya alanları, geri dönüşüm tesisleri, yangınların en sık görüldüğü alanlar arasında yer alıyor. Her yıl yaklaşık 500 sanayi tesisinin yangın tehdidiyle karşılaştığı tahmin edilirken, milyarlarca dolarlık üretim tesisleri de kaybolmakta. Yangın geçiren işletmelerin sigorta oranları ise yüzde 40’ı geçmiyor.
Aynı fabrikada tekrarlanan yangınlar
Tekirdağ Ergene Ulaş OSB’de bulunan bir karton fabrikası, toplamda 5 kez yangın geçirdi. Yangınların hepsi ‘hurda kağıt açık stok alanı’ndan kaynaklanmakta. İlk yangın 2 Nisan 2005 tarihinde, ikinci yangın 12 Ağustos 2017’de, üçüncü yangın 3 Mart 2019’da, dördüncü yangın 22 Temmuz 2023’te ve son olarak beşinci yangın 27 Haziran 2024’te çıkmıştır.
2024 yılında meydana gelen endüstriyel yangın ve patlamalar
Kimya Mühendisleri Odası (KMO) İstanbul Şubesi’nden elde edilen bilgilere göre, 2024 yılında Türkiye genelinde 720 endüstriyel yangın ve patlama yaşandı; bunların 694’ü endüstriyel yangın, 26’sı ise endüstriyel patlama olarak kaydedildi. Bu olaylar sonucunda 29 işçi hayatını kaybederken, 138 işçi de yaralandı. Yangınların en fazla görüldüğü sektörler arasında tekstil (%24), ağaç, kağıt, mobilya (%22) ve metal (%18) sektörleri ön planda. 2024 yılı içerisindeki yangınların çoğunun özellikle mayıs ve ağustos ayları arasında yoğunlaştığı gözlemlendi.
Endüstriyel yangın ve patlamaların, sektör fark etmeksizin en sık geri dönüşüm ve atık bertaraf tesislerinde gerçekleştiği tespit edildi. Bu tesislerde 57 yangın meydana gelirken, düzensiz istifleme ve yanıcı malzeme bolluğu bu yangınların artmasına neden oldu. Endüstriyel yangınların hangi bölümlerde meydana geldiği incelendiğinde ise, 265 yangından 56’sının (%21) depolama alanlarında gerçekleştiği belirlendi. Ayrıca, 213 yangının 69’u üretim bölümünde, 58’i ise baca bölümlerinde kaydedildi.
İstanbul ve diğer sanayi kentlerindeki OSB’lerde itfaiye birimi durumu
İstanbul: 8 faal OSB mevcut. Bunlardan 2’sinde itfaiye birimi mevcuttur. 4 OSB ortak itfaiye teşkilatına sahipken, 2 OSB ilçe belediyelerinin dışındaki birimlerden hizmet almakta.
Ankara: 12 OSB bulunmaktadır. Bunlardan 6’sında itfaiye birimi mevcuttur.
Kocaeli: 14 OSB bulunmakta, bunlardan 5’inin kendi itfaiyesi bulunmaktadır.
İzmir: 13 faal OSB var. Bunların 6’sında itfaiye birimi bulunurken, 3’ünde hazırlıklar devam etmekte.
Konya: 8 faal OSB bulunmaktadır, bunlardan 1’inde itfaiye var.
Bursa: 16 faal OSB mevcut. Bunlardan 5’inin kendi itfaiyesi bulunmaktadır.
Kaynak: Ekonomim
