YENER KARADENİZ/İSTANBUL
Perakende sektörünün 24. Perakende Günleri 2025 etkinliği, sektör derneklerinin ortak basın toplantısı ile start aldı. Bu toplantıda Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER) Başkanı Melih Şahinöz, Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Nuri Şapkacı, Taklitle Mücadele Derneği (TMD) Başkanı Selçuk Güzenge, Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe ve Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, perakende sektörünün güncel durumu, karşılaştığı sorunlar ve muhtemel çözümler hakkında bilgi verdiler.
Serhan Tınastepe’nin Üç Önerisi
ZMD Başkanı Serhan Tınastepe, konuşmasında geçen yıl haziran ayında başlayan ekonomik daralmanın, son üç ayda daha da derinleşip tüm sektörlere yayıldığını vurguladı. Daralmanın uzun sürmesinin üç önemli nedeni olduğunu belirten Tınastepe, bunları şu şekilde açıkladı: “Öncelikle tüketicinin gelirinin giderleriyle eşit oranda artmaması. Yıl başında yapılan ücret zammının gerisinde yüksek fiyat artışı oldu. İkinci sebep, tüketicilerin borçlanma imkanlarının kısıtlı olması. Şu anda hem borçlanma hem de yüksek maliyet koşulları sorun teşkil ediyor. Üçüncü neden ise, Türkiye’nin hem yerli hem de yabancı turistler için pahalı hale gelmesi. Geçtiğimiz yıl ile kıyaslandığında turist alışverişlerinde yüzde 50’lik bir azalma yaşandı” ifadesini kullandı. Tınastepe, çözüm önerileri arasında bir ara zammın gerektiğini belirterek, “İç talebi canlandırmak için güçlü bir ara zamma ihtiyaç duyuluyor. Ücretlerin artması harcamaları artıracaktır. Kamuya haziran sonu itibarıyla geçerli olacak bir ara zam öneriyoruz” dedi. Ayrıca yüksek faiz ve düşük kur politikasının, ticari aktiviteleri olumsuz etkilediğinin altını çizerek, hızlı bir indirim politikasına geçilmesi gerektiğini vurguladı.
Rafta Fiyat Artışını Kontrol Etmenin Temeli
GPD Başkanı Alp Önder Özpamukçu, gıdanın perakende sektöründeki en dinamik alanlardan biri olduğunu ifade ederek, Türkiye’nin tarımsal potansiyelinin yüksek olduğunu ve bu zincirin en başının güçlendirilmesi gerektiğini dile getirdi. Özpamukçu, “Tarımsal üretici fiyat endeksinde geçen yıl yüzde 60,7, bu yıl ise 27,5’lik bir artış yaşandı. Bu durum, gıda enflasyonunun genel enflasyon üzerinde baskı yaratmaya devam ettiğini gösteriyor. Raflarda fiyat istikrarını sağlamak istiyorsak, bu sürecin tarımda güçlü bir planlama, teknoloji kullanımı ve sürdürülebilir destek politikaları ile entegre bir sistem şeklinde yürütülmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.
Perakendeye Yansıyan Fiyat Artışları Düşük Bulundu
BMD Başkanı Sinan Öncel, 2022 Nisan’dan 2025 Nisan’a kadar geçen sürede 100 liranın işçilik anlamında 519 TL, kira olarak 396 TL ve dolar olarak 259 TL’ye yükseldiğini, ayakkabının ise bu süreçte yalnızca 201 TL’ye çıktığını belirtti. Öncel, fiyat artışlarının perakende sektörüne düşük düzeyde yansıdığını belirterek, ciroların kâr marjı ile ilgili yeterli verinin bulunmadığını kaydetti. Bunun yanında, borsa şirketlerinin yarısının zarar ettiğini ve ciroların artık kâr akımından arındırıldığını ifade etti. Ayrıca, imalat sektörünün 88’den bu yana en zor üretim süreçleriyle karşı karşıya kaldığını ve yüksek ithalat vergileri nedeniyle zorluklar yaşandığını aktardı. Yerli tüketicinin yurtdışında alışveriş eğilimleri ve turistlerin harcama yapmaması bu açıdan dikkat çeken diğer sorunlar arasında yer aldı.
Turist Alışverişindeki Düşüş
AYD Başkanı Nuri Şapkacı, alışveriş merkezlerinde ziyaretçi sayısının yüzde 10 azaldığını belirterek, en büyük daralmanın giyim ve ayakkabı kategorilerinde yaşandığını kaydetti. Şapkacı, “Giyim alanında yalnızca yüzde 6,6 nominal artış görüldü, ayakkabıda ise yüzde 12,3 oranında bir daralma yaşandı. Ayrıca, yabancı turistlerin alışveriş yapmasındaki azalma sektör için başka bir tehdit oluşturuyor. 2025’in ilk dört ayında, hem işlem adedi hem de satışlar TL bazında yüzde 40 oranında düştü. Türk vatandaşlarının yurtdışında alışveriş yapma eğiliminin artması da iç piyasada baskı yaratıyor” dedi. Ayrıca, AVM’lerde yabancı yatırımcı oranının son 10 yılda yüzde 28’den yüzde 14’e düştüğünü sözlerine ekledi.
Ev Dışı Tüketim 20 Milyar Dolara Ulaşıyor
ETÜDER Başkanı Melih Şahinöz, ev dışı tüketimin son yıllarda yaşanan gelişmelere adaptasyonda zorluk çektiğini belirtti. Şahinöz, “Pahalılık konusunda birçok şikayet alıyoruz. AB’ye kıyasla da pahalı bir konumda olduğumuz doğru, ancak döviz kurlarımız da yerinde kalıyor. Restoranların hammadde maliyetleri genellikle yüzde 20-30 civarındadır ve işçilik en önemli gider kalemi.” dedi.
Reklam Giderleri Sorunu
Başkanlar oturumunda AVM ve markalar arasında reklam giderleri üzerine tartışmalar yaşandı. ZMD Başkanı Tınastepe, AVM’lerin cazibesini kaybettiğini ve reklam konusunda yetersiz kaldıklarını ifade etti. “200-250 aktif AVM arasında hiç reklam yapılmaması bu mekanların cazibesini azaltıyor. Daha önceki yıllarda reklamlar perakendecilere faturalandırılırken, bu durumun sona ermesi işleri zora soktu.” dedi. AYD Başkanı Nuri Şapkacı ise, 2018’de kiraların dövizden TL’ye dönmesi ve yeni mevzuat nedeniyle reklam ücretlerinin iptal edilmesinin yatırımcıları zor durumda bıraktığını belirtti. BMD Başkanı Sinan Öncel, şu an yollarda birçok pano olduğunu ve markaların bu pankartlara reklam verdiğini belirtti. “Biz AVM’lerin ortağı değiliz ve sözleşme gereği sadece kiracıyız. Bu nedenle, AVM’lere reklam yatırımı yapmak istemiyoruz.” şeklinde açıklama yaptı.
Kaynak: Ekonomim
