MERVE YİĞİTCAN/İSTANBUL
Öne çıkan Türk şirketlerinden Vestel Elektronik’in 2 bin kişiyi işten çıkarma kararı, piyasada işten çıkarma kaygılarını artırdı. Sektörlerin kötü ilerlemesi sonucunda, ilk çeyrekte istihdam kaybı 85 bin kişiye ulaştı. Kayıtlı her beş işsizden birinin en son sanayi sektöründe çalıştığı gözlemleniyor. İş dünyası temsilcileri, büyük firmaların toplu işten çıkarmalarının piyasalara referans olmasının risk taşıdığına dikkat çekerken, şu an tüm şirketlerin durum değerlendirmesi yaptığı bildiriliyor. Küçülmenin maliyetine vurgu yapan sektör temsilcileri, yeni açıklanan KGF’nin firmaların içine düştüğü zor duruma yalnızca geçici bir çözüm sunabileceğini belirtiyor, daha ciddi adımlar atılması gerektiğinin altını çiziyor.
Çalışan Sayısında Sürekli Azalma
İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI verilerine göre, siparişlerdeki zayıflık ve firmaların personel tutma konusundaki zorlukları, Nisan ayında istihdamın gerilemesine yol açtı. Çalışan sayısı, üst üste beşinci ayda azalış kaydetti. Düşüşün ılımlı seviyede olmasına rağmen, geçen yılın Ekim ayından bu yana en yüksek oran olarak belirlendi.
Sorunların Derinleşmesi
İstihdam piyasasında en büyük kayıplar hazır giyim ve tekstil sektörlerinde yaşanıyor. Diğer sanayi sektörlerinde de işler kötüye gidiyor. Vestel Elektronik’in verimlilik gerekçesiyle 2 bin çalışanını işten çıkarma açıklaması, işgücü piyasalarını dikkatle izleyenlerin gözlerini bu alana çevirdi. TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclisi Başkanı Alper Kanca, 2024’ün başından itibaren personel maliyetlerinin ciddi bir sorun haline geldiğini ifade ederek, bu durumun siparişlerin azalması, Türk sanayicilerinin fiyatlarının yeterince rekabetçi olmaması gibi nedenlerle daha da kötüleştiğini vurguladı.
KOBİ Tanımının Güncellenmesi Gerekiyor
İDDMİB Başkanı Çetin Tecdelioğlu, firmaların son bir yıldır verimlilik odaklı çalıştığını ve üretimdeki istihdam kaybını kaygıyla izlediklerini belirtti. Birçok sektörün büyük kısmı, yüzde 5-10 arasında istihdamda küçülmeye gitti. Sektördeki firmaların yüzde 70’i dış kaynak kullanıyor. KGF’nin önemine vurgu yapan Tecdelioğlu, bunun KOBİ ölçeğinde yeterli olmayacağını ifade ederek, KOBİ tanımının acilen güncellenmesi gerektiğinin altını çizdi. Üretim çarklarının durmaması gerektiğini vurgulayan Tecdelioğlu, sanayiciler ve ihracatçılar için olumlu ayrımcılık yapılması gereken politikaların geliştirilmesi gerektiğini belirtti.
KGF’nin Yetersizliği
TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayi Meclisi Başkanı Şeref Fayat, KGF’nin mevcut kriz için yalnızca geçici bir çözüm sunduğunu belirtti. Bu adımların doğrudan zincirleme bir etki yaratmaktan uzak olduğunu, ancak firmaların kendilerini gözden geçirmeye yöneltme potansiyeli taşıdığını ifade etti. Hazır giyim ve tekstil sektöründe son 26 ayda 280 bin kişinin işten çıktığını belirten Fayat, sanayideki istihdam daralmasını tüm ülkenin sorunu olarak nitelendirdi.
Somut Adımlar Gerekiyor
İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, Vestel’in aldığı kararların diğer işletmelere emsal olabileceğine ve benzer kararların alınabileceğine dikkat çekti. Sanayi istihdamındaki aşağı yönlü hareketin daha da kötüleşebileceğini ifade eden Önel, KGF’nin piyasaya nefes aldıracağını fakat istihdamın korunması için somut adımlar atılması gerektiğini vurguladı. Bankaların firma limitlerini esnetmesi ve ticari kredi faizlerinin düşürülmesinin önem taşıdığını belirten Önel, mevcut limitlerin yetersiz olduğunu vurguladı.
İhtiyati Kadrolar Boşaltılıyor
Alper Kanca, şirketlerin geçen yıl ortalarından itibaren önlem almaya başladığını ve bu önlemlerden birinin de çalışan sayısını azaltmak olduğunu açıkladı. Üç aşamadan bahsederek, önceki yıllarda eleman bulmaktaki zorluklar nedeniyle oluşan kadro fazlalıklarının toplandığını belirtti. 2024 itibarıyla şirketlerin bu fazlalığı hızla giderdiğini ifade etti.
Kadro Fazlalıklarının Giderilmesi
Kanca, kadro fazlalığı oluşan şirketlerde bu şişkinliğin 2024 itibarıyla hızla giderildiğini söyledi.
Verimlilik Odaklı Azalma
Uzun yıllar düşük işçilik maliyetleri nedeniyle verimliliğe yeterince önem verilmemişti. Ancak şirketler, robotik otomasyon gibi projelerle verim artırmaya yöneldi. Bu durum, istihdam azalışının hissedilmeye başladığı bir dalga yaratmaya başladı.
Sipariş Azalması Nedeniyle Düşüş
Geçtiğimiz yıl siparişlerin azalması sonucu bazı şirketlerde çalışan sayısında düşüş ihtiyacı doğmuştu. Ancak pek çok firma, gelecekte işlerin açılacağını düşündüğünden kadrosunu korumayı tercih etti. Beklenen iyileşmenin gerçekleşmemesiyle ihtiyaten tutulan kadrolar boşaltılmaya başlandı. Kanca, mevcut durumun uzun süredir biriken bir sorun olduğuna ve şartların düzelmemesi durumunda bu eğilimin devam edeceğine işaret etti.
Kaynak: Ekonomim
