HÜSEYİN GÖKÇE/ANKARA
Son günlerde spor şirketlerinin sermaye artırımı yapmaları dikkat çekerken, bazı firmaların sermaye azaltımını tercih ettiğine dair gözlemler arttı. Yeni Ekonomi Danışmanlık AŞ’nin Kurucu Ortağı Nazmi Karyağdı, EKONOMİ’ye yaptığı açıklamada, şirketlerin zaman zaman vergi yükünü azaltmak amacıyla başvurdukları bu yöntemin, Maliye tarafından vergi kaçırma olarak algılanma riski taşıdığına dikkat çekti. Karyağdı, vergi planlamasını tamamen yasal yollarla elde edilen kazanç üzerinden ödenen vergi yükünün azaltılması olarak tanımlayarak, “Ancak vergilemeye dair gerçek hayatta vergiden kaçınma ile vergi kaçırma arasında çok ince bir çizgi bulunmaktadır” dedi.
Karyağdı, bu tür vergiden kaçınma işleminin, Mali İdare tarafından vergi kaçırma olarak nitelendirilebileceği ve bunun sonucunda ekstra vergi ve vergi cezası ile karşılaşma olasılığının bulunduğunu ifade etti. Bu nedenle, şirketlerin bu konularda dikkatli kararlar alması gerektiğini vurguladı.
Sermaye Azaltımının Doğallığı
Karyağdı, şirkete sermaye koyma veya yetersiz sermaye durumunda sermaye artırımı gerçekleştirmenin yanı sıra, çeşitli gerekçelerle sermaye azaltımına gitmenin de olağan bir durum olduğunun altını çizdi. Şirketlerin, sermayeyi başka bir şirkete veya yatırıma yönlendirmek, zarar nedeniyle oluşan sermaye kaybını telafi etmek ya da küçülme gibi nedenlerle bu adımı atabildiklerine dikkat çekti.
Sermaye azalımının yalnızca Türk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasası Kanunu açısından değerlendirilmediğini, aynı zamanda vergi yasaları açısından da bir değerlendirmeye tabi tutulması gerektiğini belirten Karyağdı, “Atasözümüzde ifade edildiği gibi, ‘Dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmamak’ gerekiyor. Sermaye azaltımına başlarken %15 oranındaki kâr dağıtımı stopajından kaçınmak amacıyla yola çıkarken daha büyük maliyetlerle karşılaşma riski bulunabilir” şeklinde konuştu.
Sermaye Azaltımındaki Vergisel Riskler
Sermaye azaltımında karşılaşılabilecek vergisel risklerin, tescil edilmiş sermaye tutarının bileşenleri ile doğrudan bağlantılı olduğunu ifade eden Nazmi Karyağdı, “Şirketin tescilli sermayesinin içinde ortakların koyduğu nakit ya da ayni sermaye unsurlarının yanı sıra dağıtılmamış kârlar ve vergi yasalarından kaynaklanan bazı fonlar da yer alabilir” dedi.
Karyağdı, geçmişte gerçekleştirilen vergi incelemelerinde, sermaye azaltımının tespit edilmesi sonrasında ilave tarhiyatlar yapıldığını, 2022 yılında Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 7420 sayılı Kanun ile sermaye azaltımında vergileme konusunun yasal bir düzenleme haline getirildiğini hatırlattı.
Düzenlemenin bir “vergi güvenliği müessesesi” olarak tanımlandığını belirten Karyağdı, “Kurumlar tarafından sermayeye eklenen öz sermaye kalemlerinin, eklenme tarihinden itibaren beş yıl geçmeden sermaye azaltımına konu edilmesi halinde, sermaye unsurları tespit edilerek vergilendirilme durumuyla karşı karşıya kalınmaktadır” ifadelerini kullandı.
Vergi Kesintisine Tabi Sermaye Azaltımı
Şirketlerin sermayeye eklediği;
▶ Öz sermaye kalemleri içinde yer alan yeniden değerleme fonları,
▶ Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon düzeltme farkları,
▶ Geçmiş yıl kârları gibi unsurlar varsa ve sermaye azaltımına gidilirse, bu unsurların hangi kalemlerden kaynaklandığı, vergilendirme açısından önem taşımaktadır. Zira bu kalemler işletmeden çekildiğinde kurumlar vergisi ve/veya kâr payı dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi olmaktadırlar.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/B maddesine göre, öz sermaye kalemlerinin sermaye eklenmeden önce beş yıllık sürenin tamamlanmadan sermaye azaltılması durumunda; işlem aşağıdaki sıraya göre değerlendirilir:
1- Sermayeye ilave dışında başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden çekilmesi veya başka hesaplara aktarılması durumunda, kurumlar vergisine ve kâr dağıtımına bağlı vergi kesintisine tabi tutulan öz sermaye kalemleri,
2- Sadece kâr dağıtımına veya ana merkeze aktarılan tutara göre vergi kesintisine tabi öz sermaye kalemleri,
3- Başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde vergilendirilmeyecek olan ayni ve nakdi sermaye.
Bunlar sebebiyle, sermaye azaltımına giden şirketlerin, vergi incelemesine tabi tutulmamaları için dikkatli davranmaları gerektiği açıktır. Sermaye azaltımı, Türk Vergi Sisteminin dikkat edilmesi gereken alanlarından birini teşkil etmektedir.
■ Sermaye Azaltımının Nedenleri
▶ Şirket aktiflerinin borçlarını karşılayamaması, yani borca batık durumda olması veya sermaye ile kanuni yedek akçeler toplamının en az üçte ikisinin zarar sebebiyle karşılıksız kalması, yani şirketin sermaye kaybı yaşaması (bilanço açıkları),
▶ Şirket sermayesinin yapılan operasyonlar için fazla olması ya da başka alanlara yatırım yapma amacının oluşması,
▶ Sermaye şirketlerinin kendi hisselerini geri alması,
▶ Devir ve bölünme nedeniyle,
▶ Ortaklıktan çıkma veya çıkarılma,
▶ Zararları kapatarak pay sahiplerine kâr payı dağıtabilme imkanı elde etme,
▶ Vergi planlaması.
Kaynak: Ekonomim
