ABD Başkanı Donald Trump, gümrük tarifeleri ile global ticarette belirsizlik yarattı. 2 Nisan’da 185 ülkeden ithalata ilişkin yapılan açıklamada, vergi oranlarının yüzde 10 ile yüzde 50 arasında değişeceği duyuruldu. Çin’e uygulanan yüzde 34, Avrupa Birliği ülkelerine ise yüzde 20 oranında yüksek tarifeler dikkat çekerken, Türkiye’ye yönelik tarife yüzde 10 olarak belirlendi.
ABD-Çin Çekişmesi
Trump, ilk açıklamanın hemen ardından Çin’in misilleme tehdidinin ardından ek gümrük vergilerinin yüzde 50 artırılacağını ifade ederek toplam vergi oranını yüzde 104’e yükseltti. Çekişme bununla sınırlı kalmadı.
Çin’den gelen tepkiler sonrasında, ABD Başkanı, Çin’e uygulanan gümrük vergisini yüzde 125’e yükselttiğini ve bu uygulamanın derhal yürürlüğe gireceğini açıkladı. Ayrıca, diğer ülkeler için tanınan ek gümrük vergilerinin 90 gün boyunca dondurulduğu bilgisi verildi.
Çin’e yönelik yeni vergi oranı da yüzde 125 olarak belirlenerek, ticaret savaşı tırmandı. Son gelişmelere göre, Çin dışındaki diğer ülkeler, bu süreçte ticaret savaşına hazırlanmak için üç ay süre kazanmış durumda. Bu sürecin iyi değerlendirilmesi halinde Türkiye, yüksek gümrük tarifeleri uygulanan ülkeler arasından olumlu bir şekilde ayrışabileceği öngörülüyor.
İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) yayın kuruluşu İstanbul Ticaret Gazetesi’nden Barış Cabacı, Türkiye’de ABD’nin uyguladığı vergilerden avantaj elde etmesi beklenen sektörleri derledi.
Metalde Eşitlendi
Trump, ülke bazında uyguladığı tarifelerine ek olarak sektör bazında da yaptırımlar uygulamaya başladı. Yeni tarifelerin en çok etkilediği ilk sektörlerden biri metal sanayi oldu. Yükselen vergilerle birlikte demir çelik ve diğer maden ürünlerinde arz fazlası ve fiyat baskısı oluşabileceği düşünülüyor. Türkiye, Avrupa sanayisine ara malı olarak çelik ve metal girdileri sağladığından, AB ürünlerinin ABD pazarında kaybetmesinin dolaylı yoldan Türkiye’nin ihracatını olumsuz etkileyebileceği ifade ediliyor. Ancak yeni tarifelerin, üretim ve tedarik zincirini değiştirmesi bekleniyor. Türk Çelik Üretici Derneği, Türkiye’nin yeni yatırım ve siparişleri çekme potansiyeline sahip ülkeler arasında yer aldığını bildiriyor.
Otomotiv Yan Sanayi
Trump’ın bir sonraki hamlesi otomotiv sektörünü kapsadı. Bütün binek otomobil ve kamyon ithalatına yüzde 25 ek vergi getirildi. Oto yedek parçaları için beklenen yüzde 25’lik tarife ise 3 Mayıs itibarıyla uygulanacak. Bu gelişme, başta Alman, Japon ve Güney Koreli üreticilerin ciddi şekilde etkilenmesine yol açabilir. Örneğin, Avrupa otomotiv şirketleri ise hem yüzde 20’lik genel tarifeye hem de araç başına alınacak yüzde 25 ek vergiyle karşı karşıya kalacak. Çin menşeli otomotiv ürünleri ise toplamda yüzde 154 vergi ile büyük bir yük altına girerek fiilen pazardan dışlanmak isteniyor. Elektrikli araçlar için de vergi oranlarının artırılması bekleniyor. Bu noktada, ABD ile serbest ticaret anlaşması olan ya da düşük tarife uygulanan ülkeler, uluslararası otomotiv firmalarını kendilerine çekmeye çalışacaklar.
Uzmanlar, Türkiye’nin yan sanayi ve parça üretiminde güçlü konumunun, yeni iş fırsatları doğurabileceğine dikkat çekiyor. Bayram, “Avrupa’ya entegre Türk otomotiv sanayi, AB menşeli ürünlere gelen yüksek vergiler nedeniyle ABD’li alıcılar için alternatif bir tedarikçi haline gelebilir” ifadelerinde bulundu.
Asya İçin Dezavantaj
Rekabetçi sektörler arasında yer alan tekstil ve hazır giyim, tarifelerden doğrudan etkilenecek. Asya ekonomileri, özellikle Vietnam, Bangladeş ve Kamboçya, ihracat gelirlerinin büyük bir kısmını ABD’ye giyim ürünleri satarak elde ediyordu. 90 gün sonra yürürlüğe girmesi beklenen yeni tarifeler bu ülkeler üzerindeki baskıyı artıracak. Vietnam’a yüzde 46, Kamboçya’ya yüzde 49 gibi yüksek vergi oranları getirildi. Pakistan ve Tayland gibi diğer üreticiler de yüzde 25-30 aralığında ek vergi ile karşı karşıya kalacaklar. Bu durum, Asya ülkelerinin ABD pazarındaki fiyat avantajını önemli ölçüde kaybettirecek. Türkiye ise burada öne çıkan alternatiflerden biri olarak dikkat çekiyor. Türk tekstil sektörü, kaliteli üretimi ve hızlı lojistiği ile tanınmaktadır. Ayrıca, Trump’ın tarifelerinde Türkiye’nin yüzde 10’luk dilimde kalması, Türk hazır giyim ürünlerine ABD pazarında rekabetçi bir fiyat avantajı sunabilir.
Elektronik ve Makina
Küresel ticaretin omurgasını oluşturan elektronik, elektrikli cihazlar ile makina-teçhizat gibi sanayi ürünleri de yeni tarife düzenlemelerinden etkilenecek. Uygulanan vergiler, akıllı telefonlardan beyaz eşyaya ve endüstriyel makinelerden yarı iletken parçalara kadar birçok ürünün maliyetini artıracak ve arz sıkıntısına yol açacak. ABD’nin üretim kaydırdığı Vietnam gibi ekonomiler de yüksek tarifeye takılı kalacak. Bu nedenle çok uluslu şirketler tedarik zincirlerini baştan gözden geçirmek zorunda kalacaklar.
Asya ve Avrupa Yatırım İçin Türkiye’ye Gelebilir
İstanbul Ticaret Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Doç. Dr. Ayfer Genç Yılmaz, Trump’ın yeni tarifelerini değerlendirirken, temkinli bir iyimserlik gerektiğini belirtiyor. Türkiye’nin, ABD’nin düşük tarife uyguladığı sınırlı sayıdaki ülkeden biri olmasının önemli bir avantaj olduğunu vurgulayan Yılmaz, şu ifadeleri kullandı:
“Ancak bu fırsattan yararlanmak için dikkatli bir strateji izlenmesi gerekiyor. Türkiye’nin ABD ile ticaretinin milli gelirine oranla büyük olmadığını, ABD kaynaklı talebin Türkiye GSYİH’sinin yüzde 2’sinden azını oluşturduğunu unutmamak gerekir. Bu husus, ABD pazarında yaşanacak daralmanın Türkiye ekonomisine doğrudan etkisinin sınırlı kalabileceğini gösteriyor. Global düzeyde tarife krizleri yaşanırken, ülkemizde bu durumu avantaja çevirmek büyük bir fırsat sunuyor. Özellikle daralan ve üretim gücünün yüksek olduğu sektörlerin bu fırsatları değerlendirmesi önemli.”
Hangi Sektör Nasıl Etkilenecek?
Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, beklenen gümrük tarifelerinin emek yoğun sektörleri olumlu etkileyeceğini belirtiyor. Potansiyel olarak olumlu etki görecek sektörler şunlar:
Çelik ve Alüminyum
ABD’nin Çin ve AB gibi büyük ihracatçılara uyguladığı yüksek vergiler, Türk çelik üreticileri için yeni pazar fırsatları yaratmaktadır. Özellikle inşaat ve sanayi tipi alaşımlı ürünlerde Türkiye öne çıkacaktır.
Otomotiv ve Yan Sanayi
Avrupa ve Asya ülkelerinden gelen araçların karşılaştığı yüzde 25’e varan ek vergiler, Türk otomotiv yan sanayi ürünlerini rekabetçi hale getirebilir. Ayrıca Türk menşeli araçlar da daha cazip bir seçenek sunacaktır.
Tekstil ve Hazır Giyim
Asya ülkelerine uygulanan yüksek tarifeler, ABD’li perakendecilerin alternatif tedarikçi arayışına girmesine yol açabilir. Türkiye, kaliteli üretimi ve hızlı teslimat avantajıyla bu boşluğu doldurabilecek konumda bulunmaktadır.
Makina ve Elektrik-Elektronik
Çin menşeli makineler ve elektronik ürünlere uygulanan yüksek vergiler, Türkiye’nin sanayi ekipmanları ve elektrikli ürünler alanındaki üreticilerine fırsatlar yaratacaktır.
Enerji ve Petrokimya Yan Ürünleri
ABD’nin Venezuela’dan enerji ithal eden ülkelere uyguladığı dolaylı vergiler, Türkiye gibi alternatif kaynaklara yönelen ülkeler için avantaj sağlayabilir. Petrol ve doğalgaz ile bağlantılı petrokimya yan ürünlerinde de Türkiye öne çıkacaktır.
Mobilya ve Ev Tekstili
Vietnam ve Kamboçya gibi üreticilere yönelik yüksek vergiler, ABD’nin ithalat rotasında kaymalara neden olabilir. Türkiye, kaliteli mobilya ve ev tekstili üretimi ile yeni siparişleri kendine çekme potansiyeline sahiptir.
Kaynak: Ekonomim
