YENER KARADENİZ/İSTANBUL
Dünya tekstil ve hazır giyim endüstrisinde önde gelen ülkelerden biri olan Türkiye, Avrupa Birliği sıralamasında da zirvede yer alıyor. Ancak son yıllarda artan üretim maliyetleri, sektörde büyük değişikliklere yol açtı. Üretimin giderek yurt dışına kayması ve ithalatın hızla artması, konfeksiyon sektöründeki dış ticaret fazlasında belirgin bir düşüşe neden oldu. Bununla birlikte, tekstil ve hammaddeleri alanında tarihi bir dış ticaret fazlası elde edildi. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) tarafından Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verileri doğrultusunda hazırlanan “Hazır giyim ve tekstil yıllık dış ticaret raporu”na göre, Türkiye’nin hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı 2024 yılında 19,7 milyar dolar, ithalatı ise 3,96 milyar dolara yükselecek. Bu durum, sektördeki ihracatın son üç yılın en düşük seviyesine gerilerken, ithalatın tüm zamanların rekorunu kıracağını gösteriyor. Böylelikle, sektörün dış ticaret fazlası 15,7 milyar dolara gerileyerek 2018’den bu yana en düşük seviyeye ulaşmış oldu.
Hazır giyim alanındaki bu gerilemeye karşılık, tekstil ve hammaddeleri sektöründe dış ticaret fazlasında kayda değer bir artış yaşandı. 2024 yılında 9,04 milyar dolarlık ihracata karşılık, 7,9 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirildi. Böylelikle, 2023’te 520 milyon dolar olan dış ticaret fazlası, 2024’te yüzde 112 artışla 1,14 milyar dolara ulaştı ve bu alanda da tarihi bir rekor kırıldı. Sektör temsilcilerine göre, konfeksiyon tarafındaki yüksek maliyetler üretim kapasitesinde azalmaya yol açarken, bu durum tekstil tarafına olumlu bir şekilde yansıdı.
Giyim ithalatı yüzde 31 arttı
TİM verilerine göre, Türkiye’nin hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı 2014 yılında 18,5 milyar dolardan, 2024’te sadece yüzde 6,6 artışla 19,7 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde ithalat ise 3 milyar dolardan 3,96 milyar dolara çıkarak yüzde 31 oranında bir artış gösterdi. Bu durum, dış ticaret fazlasının erimeye başladığını ortaya koydu. Hazır giyim sektöründe 2014 yılında 15,4 milyar dolar olan dış ticaret fazlası, 2018’de 15,5 milyar dolara ulaşarak istikrarlı bir seviye korudu. 2022 yılına gelindiğinde ise bu rakam 19,6 milyar dolara çıkarak rekor kırdı. Fakat bu zirve sonrası düşüş eğilimi gözlemlendi. 2023’te fazlanın 17,4 milyar dolara gerilemesi ile 2024 yılında 15,7 milyar dolarla son altı yılın en düşük seviyesine inildi. Son üç yıldır devam eden bu gerilemede en sert değişim, 2023 yılında yaşandı; bu yıl ihracat bir önceki yıla göre yüzde 7,3 azalış kaydederken, ithalat yüzde 23 artarak 3,2 milyar doları aştı. Bu tablo, sektörün yurt içi üretimden uzaklaştığını ve ithalata bağımlılığın arttığını gözler önüne seriyor. 2024 verileri, ithalattaki artış hızının bir miktar yavaşladığını gösterse de (yüzde 23,1), ihracat tarafında bir toparlanma yaşanmadı. Sektör temsilcileri, yüksek üretim maliyetlerinin bazı markaların üretimi yurt dışına kaydırmasına neden olduğunu ve bunun kalıcı bir kapasite kaybı yaratabileceğini ifade ediyor. Hazır giyimde dış ticaret fazlasındaki düşüş eğilimi ise sektörde ciddi bir uyarı niteliği taşıyor. Türkiye’nin bu alandaki küresel rekabet gücünü sürdürebilmesi için üretim koşullarının yeniden cazip hale getirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
■ Tekstil ithalatı 2024’te yüzde 11,5 düştü
Türkiye’nin sanayi ve ihracat lokomotiflerinden biri olan tekstil ve hammaddeleri sektörü, son yıllarda hazır giyimin aksine dış ticaret fazlasını artırarak dikkat çekici bir başarı elde etti. Türkiye’nin tekstil ve hammaddeleri ihracatı 2014 yılında 8,5 milyar dolar seviyesindeyken, bu rakam 2024 yılında 9 milyar dolara yaklaştı. Aynı dönemde ithalat ise 9,7 milyar dolardan 7,9 milyar dolara geriledi. Böylece sektörde dış ticaret fazlası aşamalı olarak artmaya başladı. 2014 yılında yaklaşık 1,2 milyar dolar dış ticaret açığı veren tekstil sektörü, 2021 yılında 338 milyon dolar dış ticaret fazlası verirken, 2023’te 520 milyon dolar ve 2024’te ise 1 milyar 140 milyon dolar fazlası kaydedildi. Geçtiğimiz yıl Çin’den yapılan tekstil ithalatı yüzde 12,3 azalışla 1,7 milyar dolara, İtalya’dan yapılan ithalat yüzde 14,4 düşüşle 521 milyon dolara ve Hindistan’dan yapılan ithalat yüzde 38 azalışla 446 milyon dolara geriledi. İlk beş ülke arasında dikkat çeken tek artış, Brezilya’dan gerçekleşti. Brezilya’dan yapılan tekstil ithalatı yüzde 57,2 artışla 475 milyon dolara ulaştı. Sektörün toplam ithalatı, geçtiğimiz yıl yüzde 11,5 düşüş gösterdi.
■ Rakip ülkelerden giyim ithalatında rekor artış
Hazır giyimdeki yüksek maliyetler nedeniyle pazar kaybettiğimiz rakip ülkelerden Türkiye’nin ithalatı, rekor seviyelerde artış gösterdi. Örneğin, ilk beş ülke arasında yüzde 18,9 pay ile birinci sırada yer alan Çin’den yapılan giyim ithalatı yüzde 28,6 artarak 748 milyon dolara ulaştı. Bangladeş’ten yüzde 49 artışla 698 milyon dolara ve Kamboçya’dan da yüzde 54,5 artışla 230 milyon dolara yükseldi. Mısır’dan yapılan ithalatta ise son yıllarda dikkat çeken bir artış görüldü. Özellikle işçilik maliyetleri, ABD ile yapılan vergisiz ticaret ve teşvikler nedeniyle Mısır’dan yapılan ithalat yüzde 21,7 artışla 254 milyon dolara çıktı.
Kaynak: Ekonomim
