ŞEBNEM TURHAN
Türkiye piyasalarında 19 Mart itibarıyla İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınıp tutuklaması, yatırımcıların döviz varlıklarını artırmasına neden oldu. Merkez Bankası verileri, yurtiçindeki yerleşiklerin döviz mevduatlarını artırdığını ortaya koyarken, TEFAS verileri de döviz cinsi fonlara olan ilginin yoğunlaştığını gösterdi. 18 Mart’ta serbest döviz fonlarının portföy büyüklüğü 1 trilyon 604,1 milyar lira iken, 9 Nisan’a gelindiğinde bu rakam 1 trilyon 746,6 milyar liraya ulaştı. Bu süreçte 142,5 milyar liralık yani yaklaşık 3,75 milyar dolarlık bir artış yaşanırken, döviz fonlarındaki yatırımcı sayısı da 8 bin 566 artış gösterdi. Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık kurucusu Haluk Bürümcekçi, 19 Mart sonrasında menkul kıymet ve emeklilik yatırım fonlarında dolarizasyonun arttığını belirtti.
Yerlinin döviz mevduatlarında yön yukarı
19 Mart sonrası finansal piyasalarda yaşanan dalgalanma ile dolar/TL 38 seviyesinin üzerine yükselirken, Merkez Bankası’nın yoğun döviz satışlarına rağmen bu seviyenin altına düşmemesi dikkat çekti. Ekonomistlerin değerlendirmelerine göre, Merkez Bankası’nın döviz kurundaki yükselişi önlemek adına yaptığı satışlar 40 milyar doları geçmiş durumda. Döviz kurlarındaki bu yükseliş, uzun süre yatay seyir izleyen döviz cinsi yatırımların yeniden ilgi görmesini sağladı. Merkez Bankası verilerine göre, 21 ve 28 Mart ile biten haftalarda yurtiçi yerleşiklerin döviz mevduatı parite etkisinden arındırılmış olarak 5,5 milyar dolar artış kaydetti.
2.5 aylık artış 3 haftada yaşandı
Finansal çalkantının etkisiyle döviz fonlarına yönelik girişler hız kazandı. TEFAS verilerine göre, geçen yılın sonunda serbest döviz fonlarının portföy değeri 1 trilyon 449,4 milyar lira seviyesindeydi. 18 Mart’a kadar serbest döviz fonlarının portföyündeki artış 154,77 milyar lira oldu. Bu süreçte 2,5 ayda gerçekleşen artışa rağmen, sadece 3 haftada serbest döviz fonlarının büyüklüğü 1 trilyon 746,6 milyar liraya yükseldi. 19 Mart’taki dalgalanmanın ardından 142,5 milyar lira artış kaydedildi. Yatırımcı sayısı da geçen yılsonunda 377 bin 180 iken, 18 Mart’ta 410 bin 168’e ve 9 Nisan’da 418 bin 734’e ulaştı; bu süreçte yatırımcı sayısında 8 bin 566’lık bir artış gözlemlendi.
TEFAS verileri, 18 Mart’tan itibaren en fazla portföy büyüklüğüne sahip olan fonun Deniz Portföy 12. Serbest Döviz Fonu olduğunu, bu fonun 21,2 milyar lira ile büyüdüğünü ortaya koyuyor. Garanti Portföy 30. Serbest Döviz Fonu 20,3 milyar lira ve Ak Portföy 6. Serbest Döviz Fonu da 16,5 milyar lira artış gösterdi. 1 milyar lira ve üzeri yatırım portföyü olanların katılabildiği döviz serbest fonları, yatırımcılar için en büyük avantajlardan birini stopaj oranıyla sunuyor; zira bankalarda döviz mevduatlarına yüzde 25 stopaj uygulanırken, döviz serbest fonlarında bu oran yüzde 15 seviyesinde kalıyor.
Mevduatta dolarizasyon yüzde 41,2 seviyesine çıktı
Bürümcekçi, mevduat dolarizasyonu hesaplamalarında KKM’nin TL karşılığı dövize endeksli varlıkları göz önünde bulundurarak Türkiye’deki dolarizasyon oranının 2022 Haziran’da yüzde 72,8 ile tarihi zirveye ulaştığını bildirdi. Bürümcekçi’nin verilerine göre, 2024 yerel seçimleri sonrası sıkılaşacak para politikasıyla birlikte mevduat dolarizasyonu oranı, 2025 Şubat sonu itibarıyla yüzde 40,2 seviyesine geriledi. Ancak, 19 Mart itibarıyla piyasalardaki dalgalanmanın ardından bu oran, 1 puan artışla yüzde 41,2 seviyesine çıktı. TCMB’nin haftalık verileri, Eurobond ve özel sektör tahvillerinin yazılı değer verilerini hane halkı ve tüzel kişiler için toplayarak takip ediyor. Bürümcekçi, ayrıca 2020 Eylül’den bu yana açıklanan verilerin yurtiçi yerleşiklerin YP menkul kıymet portföylerinin büyüme eğiliminde olduğunu ve 2024 yerel seçimlerinden bu yana 9 milyar dolarlık bir artış kaydettiğini ortaya koydu.
Yatırım fonlarında dolarizasyon arttı
Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık Kurucusu Haluk Bürümcekçi, 19 Mart sonrasında döviz fonlarındaki dolarizasyonu ele alan bir araştırma yaparak, son dönemde döviz ve altın fonlarına artan ilginin altını çizdi. TEFAS verilerinden menkul kıymet yatırım fonları ve emeklilik fonlarındaki dolarizasyon eğilimini incelemek için 2020 Mart’tan bu yana döviz ve altın fonlarının toplamını toplam fon tutarına bölerek dolarizasyon oranını hesapladı. Menkul kıymet yatırım fonları içinde Mart 2024’te yüzde 52,6 ile en yüksek seviyeye ulaştığı, ancak daha sonra düşüş eğilimi göstererek 2025 Şubat sonu itibarıyla yüzde 36 seviyesine gerilediği belirlendi. Aynı dönemde emeklilik fonlarında ise daha dalgalı bir seyir izlendi; Mart ayı itibarıyla bu oran yüzde 39,4 ile en yüksek seviyeye ulaştı.
Bürümcekçi’nin verilerine göre menkul kıymet fonları ve emeklilik fonlarındaki toplam dolarizasyon, 2024 Mart’ta yüzde 47,4 ile zirveyi görmesinin ardından düşüşe geçti ve bu yıl ocak ayında yüzde 35,1’e kadar geriledi. Ancak, son gelişmelerle birlikte mart ayı itibarıyla dolarizasyon oranı yüzde 41,6 seviyesine yükseldi. Bu veriler, 2024 yerel seçimlerinden sonra sıkılaşacak para politikasının TL cinsi getirilerin yükselmesine neden olacağına işaret etmekte ve son dönemde yabancı para ağırlığının tekrar artış eğilimine girdiğini ortaya koymaktadır.
Kaynak: Ekonomim
