HÜSEYİN GÖKÇE/ANKARA
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, şubat ayında gerileme göstermeyen teşvik belgeli yatırımlar, mart ayında enflasyona rağmen yüzde 64,2 oranında düşerek 44,1 milyar liraya geriledi. TÜİK’in bu dönem için açıkladığı enflasyon oranı ise yüzde 38,1 düzeyindeydi. Yatırım değeri açısından yaşanan düşüş ise 82 milyar 850 milyon lira olarak kaydedildi. Bu süre zarfında yerli sermaye yatırımları 112 milyar liradan 44,1 milyar liraya, yabancı sermaye yatırımları ise 16,8 milyar liradan 1,9 milyar liraya düştü.
Bakanlık, genel teşvikli yatırımlarla ilgili detayları paylaşmayı durdurmuştu. Toplulaştırılmış verilere göre, Proje Bazlı Teşvik Sistemi kapsamında alınan belge sayısında değişiklik olmadı. Ancak bu sistem çerçevesinde öngörülen yatırım tutarı, yıl başında 1 trilyon 393 milyar lira iken, mart sonunda 1 trilyon 298 milyar liraya geriledi. Bu durum, TL bazında toplamda 95 milyar liralık bir azalma anlamına geliyor.
İlk Çeyrekte Gerileme Yüzde 39,2
2024 yılının ilk çeyreğindeki toplam teşvikli yatırım tutarı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 39,23 oranında azalarak 315 milyar 618 milyon liradan 191 milyar 790 milyon liraya düştü. Bu süreçte öngörülen istihdam sayısı da yüzde 25,05 azalış göstererek 63 bin 130 kişiden 47 bin 310 kişiye kadar geriledi. Ayrıca, ilk çeyrekte düzenlenen belge sayısı da yüzde 15,53 oranında azalarak 3 bin 199’dan 2 bin 702’ye indi.
Proje Bazlı Yatırımlarda İptaller
Proje Bazlı Teşvik Sistemi’nde sağlanan daha cömert teşviklerin olduğu, bazı yatırımlarda iptallerin yaşandığı gözlemlendi. Önceden Cumhurbaşkanı Kararı ile Resmi Gazete’de yayınlanan teşvik belgeleri arasında, 30 Ağustos 2024 tarihinde 11 adet karar yürürlükten kaldırıldı. Sisteme yönelik son belge, 20 Nisan 2024 tarihinde Ankara Kırıkkale’deki bir savunma sanayii yatırımı için düzenlenmişti. Bu tarihten itibaren Proje Bazlı Teşvik Sistemi ile ilgili belge yayımlanmadı. Ancak Bakanlığın toplulaştırılmış verilerine göre, Proje Bazlı Teşvik Sistemi kapsamındaki toplam yatırım tutarı geçen yılın son ayına göre 95 milyar lira azalmış durumda.
2024 yılı itibarıyla Proje Bazlı Teşvik Belgeleri kapsamındaki düzenlenen belge sayısı 57 olarak kaydedildi. 2024 yılında yalnızca 1 belge düzenlenirken, 2025 yılı mart sonuna kadar yine sadece 1 teşvik belgesi verildi.
Geçen yılın sonunda bu belgelerle yapılması planlanan yatırım tutarı 1 trilyon 393 milyar lira seviyesindeydi. Buna rağmen, 2025 yılı için 13 milyar 269 milyon liralık yeni bir yatırım eklenmesine rağmen, öngörülen toplam yatırım tutarı 1 trilyon 393 milyar liradan 1 trilyon 298 milyar liraya geriledi.
Kaynak: Ekonomim
