AYSEL YÜCEL
ABD ile Çin arasındaki artan ticaret gerilimleri, küresel deniz taşımacılığında önemli dengesizliklere neden oluyor. Türkiye’deki lojistik sektörü, Çin çıkışlı konteyner gemilerinde iptal edilen sefer sayısının 80’i geçtiğini bildirirken, dış ticaret taşımalarında pandemi benzeri bir konteyner krizi konusunda uyarılarda bulunuyor. Rif Line Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Erdem, EKONOMİ’ye verdiği demeçte, “Çin’den ABD’ye giden gemilerde sefer iptalleri giderek artıyor. Bu durum, pandemi dönemini anımsatıyor. O dönem, Çin’den yükleme yapılamamıştı; sonrasında patlayan talep nedeniyle gemilerde yer ve konteyner bulmak zorlaşmıştı. Benzer bir tablo yeniden ortaya çıkıyor. Adeta bir fırtına öncesi sessizlik yaşıyoruz. Tarife problemleri uzun sürerse, Türkiye bu krizden ciddi şekilde etkilenecek. Çin-ABD hattına yönlendirilecek kapasite nedeniyle Türkiye’de konteyner bulmak zorlaşacak” ifadelerini kullandı.
Erdem, Çin’in Shanghai ve Ningbo limanlarından ABD’ye giden gemilerin yüzde 60 kapasiteyle boşa çıktığını belirtirken, bunun yakında tüm pazarı etkileyebileceğini vurguladı.
“2-3 haftalık stoğumuz kaldı”
Türkiye’nin bu duruma hazırlıklı olması gerektiğini dile getiren Erdem, “İstanbul, Mersin, Gemlik ve İzmir’de bulunan boş konteyner sayımız 800-900 seviyesinden 400-500’e düştü. Temmuz’daki ABD tarifeleri öncesinde Tayland, Hindistan ve Malezya gibi pazarlar yoğun bir şekilde konteyner gönderiyor. Bu gidişle 2-3 hafta içinde elimizde konteyner kalmayabilir. Çin’den yükleme olmayınca Güneydoğu Asya’daki ülkeler ABD’ye yöneliyor. Sektör bu tür bir dengesizliği sevmez” dedi.
Kriz sinyalleri alıyoruz. Armada Denizcilik Ortağı Cihan Özkal, yeni bir konteyner krizinin olabileceğine dair işaretler aldıklarını ve ticaret akışındaki belirsizliklere dikkat çekti. Özkal, “Vergi oranları henüz netleşmediğinden lojistik planlamalar yapılamıyor, bu durum ticareti olumsuz etkiliyor. ABD ile Çin’in anlaşması kritik öneme sahip, aksi takdirde bu kriz daha da büyüyebilir” diye ekledi.
Birleşmeler gündemde
MSC Türkiye Genel Müdürü Barış Dilek, kısa vadede konteyner krizi beklemediklerini ifade ederken, Süveyş Kanalı’nın yeniden açılmasının rahatlama sağlayabileceğini belirtti. Dilek, “Ancak servis kapanmaları ve şirket birleşmeleri gibi yapısal değişiklikler Türkiye için önemli zorluklar yaratabilir” dedi.
Hatırlatmak gerekirse, 2020 yılında pandemi nedeniyle Çin’de üretim durmuştu ve bu durum küresel konteyner trafiğinde büyük bir krize neden olmuştu. Arz-talep dengesi bozulmuş, navlun fiyatları rekor seviyelere ulaşmıştı. Bu durum, Türkiye’nin dış ticaret taşımalarında önemli kayıplara yol açtı.
■ “Akdeniz’deki boş konteynerler stoklanmalı”
Sektör temsilcileri, Çin ve ABD arasında yapılacak bir ticaret anlaşmasının dahi Türkiye için olumsuz sonuçlar doğurabileceğini belirtiyor. Rif Line Türkiye Genel Müdürü Erdem, “ABD’de depolar boşalıyor, sırada raflar var. Talep patladığında tüm kapasite Çin-ABD hattına yönlenecek ve Türkiye’ye konteyner kalmayabilir. Özellikle Aliağa ve Mersin gibi limanlara boş konteyner sevkiyatı yapılmalı. Ticaret Bakanlığı ve TİM, MSC, Maersk, Hapag-Lloyd gibi firmalarla çözüm için bir araya gelmeli” şeklinde konuştu.
■ Konteyner ticaretinde tarihi düşüş öngörülüyor
Danışmanlık şirketi Drewry, küresel konteyner taşımacılığı hacminin yüzde 1 azalabileceğini öngörüyor. Bu, 1979’dan bu yana üçüncü kez konteyner trafiğinde bir daralma yaşanması anlamına geliyor. Trump döneminde Çin mallarına uygulanan yüzde 145’e kadar ithalat vergilerinin ve Çin’in yanıtlarının, küresel taşımacılığı olumsuz etkilediği belirtiliyor. Ayrıca, ABD’nin Çin’den ithalatının yüzde 40 oranında düşebileceği tahmin ediliyor.
■ Navlun, pandemi rekorunu da aşabilir
Drewry Dünya Konteyner Endeksi, bu hafta yüzde 3 düşerek 40’lık konteyner başına 2.091 dolara geriledi. Böylece son beş ay içindeki toplam düşüş yüzde 50’yi buldu. Ancak uzmanlar, bu düşüşün geçici olduğuna dikkat çekiyor. Pandemi sırasında 10.500 dolara çıkan Shanghai-Rotterdam navlun fiyatlarının, 20 bin dolara ulaşabileceği endişeleri ortaya çıkıyor. Pandemi döneminden farklı olarak, Kızıldeniz krizinin de devam ettiği belirtiliyor.
Kaynak: Ekonomim
