HÜSEYİN GÖKÇE/ANKARA
2012 yılından bu yana uygulanan ve bölgeler arasındaki gelişmişlik farklarını azaltmayı hedefleyen “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” adlı teşvik sistemi yenilendi. Yeni düzenlemede vergi destekleri azaltılırken, faiz ve kâr payı desteği artırıldı. Yatırımcılar, 240 milyon liraya kadar faiz veya kâr payı desteği alabilecek. Alternatif olarak, aynı tutardaki makine alım desteklerinden de yararlanma imkanı bulunuyor. Bununla birlikte, makine bedelinin yüzde 25’i kadar bir destek sağlanacak. Yatırımcılar mevcut politika faiz oranlarında yüzde 27,6 ile yatırım kredisi uygulayabilecek.
Yeni teşvik sisteminde minimum 100 bin kapasiteli yeni yatırım yapan ya da mevcut kapasitesini en az 100 bin artıran firmalara gümrüksüz otomobil ithalat izni verilecek. Yatırımın yüzde 20’sinin tamamlanması koşuluyla, kapasitenin yüzde 15’i oranında araç ithalatı gerçekleştirilebilecek. İthal edilecek araçlar için silindir hacminin maksimum 1600 cm3 olması veya elektrik motoru gücünün en fazla 160 kWh olması gerekiyor.
Yeni Teşvik Sisteminin Temelleri
Gözden geçirilen yeni teşvik sistemi; Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi, Sektörel Teşvik Sistemi ve Bölgesel Teşvikler başlıkları altında üç ana kategoriye ayrıldı. Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi; Teknoloji Hamlesi Programı, Yerel Kalkınma Hamlesi Programı ve Stratejik Hamle Programı adlı üç farklı program içeriyor. Sektörel Teşvik Sistemi ise Öncelikli Yatırımlar ve Hedef Yatırımlar olarak iki kadar programdan oluşuyor.
Faiz ve Kâr Payı Desteği
Yatırım türüne göre, yatırımın yüzde 70’ine kadar olan kısmı için, politika faizi oranının belirli bir kısmı kadar faiz ve kâr payı desteği sağlanacak. Faiz desteği, ödeme dönemi esnasında politika faiz oranındaki değişikliklere bağlı olarak artıp azalabilecek. Merkez Bankası’nın politika faizi oranı olan yüzde 46 üzerinden hesaplandığında, yatırımcılar kredilerini politik faiz oranının yüzde 40’ına denk gelen indirimle, yani yüzde 27,6’dan kullanabilecek. Teknoloji Hamlesi ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programları kapsamında en fazla 240 milyon liraya kadar destek alınabilecek.
Yatırımlarda Alt Sınır Belirlendi
Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenecek yatırımlar için belirlenen teşvik belgesi ile, değeri 2 milyon lira ve üstündeki makineler için yatırımcıya yüzde 25 oranında bir destek sağlanacak. Teknoloji Hamlesi Programı ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında ise sabit yatırımların yüzde 15’ini aşmamak koşuluyla 240 milyon lira, Stratejik Hamle Programı içinse 180 milyon lira ile sınırlandırılmıştır.
Destek kapsamındaki projelerde, 1 ve 2’nci bölgelerde asgari yatırım tutarı 12 milyon lira, diğer bölgelerde ise 6 milyon lira olarak belirlenmiştir. Finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek yatırımlarda ise her bir finansal kiralama şirketi için asgari tutar 3 milyon lira olarak belirlenmiştir. Bu tutarlar her yıl yeniden değerleme oranlarıyla artırılacaktır.
Bölgesel Değişiklikler Yapıldı
Yeni teşvik sisteminde Türkiye, yine 6 bölgeye ayrıldı. Ancak, 10 ilin teşvik bölgelerinde değişiklikler yapıldı. Örneğin, Mersin 3’üncü Bölgeden 2’nci Bölgeye, Nevşehir 4’üncü Bölgeden 3’üncü bölgeye atandı.
Ayrıca daha önce 1’inci bölgede yer alan Tekirdağ 2’nci bölgeye, 2’nci bölgede bulunan Bilecik, Karabük, Isparta ve Kırklareli 3’üncü bölgeye geçti. Bartın ve Hatay 4’üncü bölgeden 5’inci bölgeye, Gümüşhane ise 5’inci bölgeden 6’ncı bölgeye indi.
Otomotiv Sektöründe Gümrüksüz İthalat İzni
M1 ve N1 sınıfı araçların üretimine yönelik olarak, en az 100 bin kapasiteli yeni yatırım yapan veya mevcut kapasitesini 100 bin artıran firmalara gümrüksüz otomobil ithalat izni verilecek. Yatırımın yüzde 20’sinin tamamlanması şartıyla, kapasitenin yüzde 15’i kadar araç ithal edilebilecek. İthal edilecek araçlar, maksimum 1600 cm3 silindir hacmi veya 160 kWh elektrik motoru kapasitesine sahip olmalıdır.
Çinli otomobil üreticisi BYD’nin Türkiye’de yatırım yapma kararı almasının ardından, yerel otomobil üreticilerine belirli bir miktarda otomobili ek gümrük vergilerinden muaf olarak ithal etme izni verilmiştir. Böylece, belirlenen kapasitenin yüzde 15’i kadar araç, gümrük vergisinden muaf olarak ithal edilebilecek.
Yeni Teşvik Sisteminin Özellikleri
– 1. Bölgeye Prim Desteği Yok
Yatırım tamamlandıktan sonra, son 6 aylık dönemde istihdam edilen işçilerin sigorta priminin işveren hissesi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesinden karşılanacak. Bu destek 6. bölgede %100 uygulama ile gerçekleşirken, 1. bölgede hiç prim desteği sağlanmayacak. Diğer bölgelerde prim desteği zaman dilimlerine göre 1 yıldan başlayıp, 12 yıla kadar çıkacaktır.
– Dövize 2 Puan Destek
Döviz kredisi ile gerçekleştirilen yatırımlarda, döviz kredisinin faiz veya kâr payı oranının %50’sini geçmemek kaydıyla 2 puan kadar destek sağlanacaktır. Ayrıca, teşvik belgesi çerçevesinde yapılacak olan makine ve teçhizat, ithal ve yerli teslimleri KDV’den muaf tutulacaktır.
– Yükümlülük Bankada
Teşvik belgesi kapsamında alınan kredinin yatırımda kullanılmaması durumunda, kredi veren aracı kurum sorumludur. Amaç dışı kullanım tespit edilirse, ilgili banka, bu krediyi uyguladığı faiz ve kâr payı üzerinden 5 gün içinde talep edebilecektir. Aksi takdirde, bu tutar, banka ve finansal kiralama şirketinden tahsil edilecektir.
– Vergi İndirimleri Azaltıldı
Yatırımın türüne bağlı olarak, yatırım katkı tutarının %20 ile %50 arasında bir seviyeye kadar gelir veya kurumlar vergisi %60 indirimli uygulanacaktır. Teknoloji Hamlesi ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı çerçevesinde bu oran %50 iken, Öncelikli yatırımlar için %30 ve Hedef Yatırımlar için %20 olarak belirlenmiştir.
– Yer Tahsisi Değişiklikleri
Teşvik belgeli yatırımlara yatırım yeri tahsisi yapılırken, vergi indirimi öngörülmeyen yatırımlar ve elektrik üretim yatırımlarına yer tahsis edilmeyecektir. Önceki teşvik sisteminde yatırım katkı oranlarının %80 veya %100 gibi yüksek oranlarla vergi indirimi sağlandığı biliniyordu.
– Makineye “Geçici” İthalat İzni
Teşvik belgesi almak için başvuruda bulunmuş ancak belgeleri henüz düzenlenmemiş olan yatırımlar için makine ve teçhizat ithalatında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın görüşüne göre Ticaret Bakanlığı tarafından muafiyet verilebilecektir. Bunun için firmalardan teminat alınacak ve 6 ay içinde teşvik belgesinin düzenlenmesi gerekecektir.
Kaynak: Ekonomim
