Akhisar Ulu Cami’nin Tarihi Yolculuğu
Manisa’nın Akhisar ilçesinde yer alan Ulu Cami, tarih boyunca birçok inanç biçiminin izlerini üzerinde taşımaktadır. İlk olarak Luvi Tapınağı olarak inşa edilen bu yapılar, çeşitli dönemlerde Pagan tapınağı, Ateşgede, Hristiyanlık döneminde kilise ve nihayetinde cami olarak kullanılmaya devam etmiş, 714 yıldır cami işlevi görmektedir.
Yapım tarihi tam olarak bilinmese de, M.Ö. 900 yıllarına kadar uzandığı tahmin edilen Ulu Cami, taş ustalarının imzalarıyla bu tarihi kanıtlamaktadır. 1311 yılında Saruhanoğulları Beyliği’nin Akhisar’ı fethetmesiyle cami olarak kullanılmaya başlanmış, uzun süreli kullanımla birlikte, binanın mimarisi de zenginleşmiştir. İnşa edildiği dönemde Lidyalılar tarafından yapılan bina, daha sonra Persler ve Büyük İskender tarafından çeşitli amaçlarla kullanılmıştır.
Tarihin Katmanları
Akhisar Ulu Cami, içerisinde barındırdığı çeşitli mimari unsurlar ve tarihi katmanlarla dikkat çekiyor. Lidya dönemine ait taş ustalarının imzaları ile 3.80 metre kalınlığındaki tonoz duvarları, Zerdüştlük dönemine ait Ateşgede odaları, Hristiyanlık döneminde eklenen apsis ve camiye çevrilen sonrasında eklenen minare gibi unsurlar, binanın üç bin yıllık tarihini gözler önüne seriyor.
Binlerce Yıllık İnanç Merkezleri
Sanat Tarihçi ve Arkeolog Kefaettin Öz, Ulu Cami’nin tarihî önemi hakkında şu bilgileri veriyor: “Bu cami, M.Ö. 900’lü yıllara kadar giden geçmişiyle dünya çapında nadir bir yapı. Dört farklı inancın ibadethanesi olarak kullanılması, onu eşsiz kılıyor. Güney cephesindeki duvarlardaki ustaların imzaları, bu yapının tarihini belirleyen önemli delillerden biridir.”
İncil’deki Bağlantılar
Akhisar Ulu Cami’nin İncil’de bahsedilen 7 kutsal kiliseden biri olabileceği düşünülüyor. Öz, bu iddialarını şu sözlerle destekliyor: “Burası, Hristiyanlığın ilk yerleşimlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Müslümanların fethettikleri bölgelerdeki en büyük ibadethaneyi camiye dönüştürdükleri göz önüne alındığında, buranın da ilk kilise olma ihtimali oldukça yüksektir.”
Küçültülen Yapı
Bina, tapınaktan kiliseye ve camiye dönüştürülürken bazı bölümlerinin küçültüldüğü belirtiliyor. Öz, “Kiliseye çevrildiğinde yapının bazı bölümleri kesildi ve mimari yapısı değişti. Güney duvarında devam eden kısımlar kesilmiş, doğu kısmına bir apsis eklenmiş, batı kısmı ise duvarlarla kapatılmıştır.” ifadelerini kullanıyor.
Akhisar Ulu Cami, tarihî sürecindeki inanç çeşitliliği ve mimari özellikleriyle, dünya genelinde eşi benzeri bulunmayan bir ibadethane olarak günümüze ulaşmayı başarmıştır.
Kaynak: Manisa’ da Gündem
