Gazze’de Ateşkes Anlaşması ve Rehine Takası
Güncelleme: 20 Ocak 2025
Gazze’de ateşkes ve rehine takasını içeren anlaşmanın ilk aşamasında toplamda 93 kişi serbest bırakıldı.
Hamas, serbest bıraktığı üç rehineyi İsrail’e ulaştırdı. İsrail de karşılık olarak 69 kadın ile 21 genci cezaevinden salıverdi. Serbest bırakılan erkeklerin en küçüğü 15 yaşındadır.
Bir sonraki takas, cumartesi günü gerçekleştirilecek ve Hamas dört kadın rehineyi daha serbest bırakacak. Devam eden süreçte, 5 haftalık bir süre içinde 26 rehine daha serbest bırakılması planlanıyor.
İlk gününde serbest bırakılan üç İsrailli rehine, Kızıl Haç tarafından Hamas’tan teslim alındı. Serbest kalan bu rehine kişiler; 31 yaşındaki veteriner hemşire Doron Steinbrecher, 28 yaşındaki Emily Damari ve 24 yaşındaki Romi Gonen’dir.
Fiziksel ve ruhsal sağlık durumlarının değerlendirilmesi için 471 gündür rehin tutulan üç kadın, Tel Aviv’in yakınlarındaki Sheba Hastanesi’nde bulunuyor. Her üç kadının sağlık durumun iyi olduğu da ifade edildi.
Filistinli 90 mahkum da Ofer Askeri Cezaevi’nden serbest bırakıldı. Serbest bırakılan Filistinlilerin çoğunun, 2023 Ekim ayındaki Hamas saldırısı sonrası gözaltına alınan kişiler olduğu bildiriliyor.
Serbest kalan Filistinliler, Batı Şeria’daki Ramallah’a otobüslerle götürüldü ve burada binlerce kişi tarafından coşkuyla karşılandılar. Aralarında Filistin Halk Kurtuluş Cephesi üyesi 62 yaşındaki Khalida Jarrar ve gazeteci Bushra al-Tawil da bulunuyor.
Ateşkes ilk aşamasında 33 İsrailli rehine karşılığında, toplamda 1900 Filistinli mahkum veya tutuklu serbest kalacak. Bunun yanı sıra, bazı üst düzey mahkumların evlerine dönmelerine izin verilmeyecek. Bu mahkumların gönderilmeleri gündemde olan ülkeler arasında Türkiye de yer almakta.
Ateşkesin ilk aşamasında, İsrail askerlerinin bazı bölgelerden çekilmeye başlaması da bekleniyor.
31 yaşındaki veteriner hekim Doron Steinbrecher, Gazze sınırındaki Kfar Aza kibbutzundaki evinden kaçırılmıştı. İsrail ve İngiltere vatandaşı olan 28 yaşındaki Emily Damari, 7 Ekim 2023’te Kfar Aza kibbutzundaki evinden rehin alındı. 24 yaşındaki Romi Gonen ise 7 Ekim 2023 saldırısı sırasında Nova Müzik Festivali’nden kaçmaya çalışırken militan grup tarafından esir alındı.
‘Evimizin önüne çadır kuracağız’
Ateşkesin başlaması ile birlikte, Gazze’nin güneyindeki binlerce sivil, kuzeydeki evlerine doğru hareket etmeye başladı. Gazze’deki evine dönüş yolunda Reuters haber ajansına konuşan Saleem Nabhan, “Evlerimiz yerle bir oldu. Bu yüzden evin önüne bir çadır kurup mahallemizde kalacağız, böylece mahallemize, evimize geri döndüğümüzü hissedebiliriz.” ifadelerini kullandı.
Yardım kamyonları da ateşkesin başlamasıyla Gazze’ye giriş yapmaya başladı.
‘Geçici ateşkes’ vurgusu
Ateşkes anlaşması 19 Ocak Pazar sabahı, üç saatlik bir gecikmeyle başladı. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Hamas’ın serbest bırakılacak rehinelerin isimlerini kendilerine vermediği sürece ateşkesin ertelendiğini belirtmişti.
Hamas, üç kadın rehinenin isimlerinin İsrail’e verildiğini duyurdu, gecikmeyi ise İsrail saldırılarına ve Gazze’deki karmaşık duruma dayandırdı.
Ateşkesin başlaması gereken saatten sonra yapılan hava saldırılarında en az 10 kişinin hayatını kaybettiği bildirilmektedir. İsrailli yetkililer durumu “geçici ateşkes” olarak tanımlıyorlar.
İsrail kabinesi, 17 Ocak Cuma günü geç saatlerde anlaşmayı onayladı. Ancak karşı oy veren aşırı sağcı iç güvenlik bakanı Itamar Ben Gvir, protesto amacıyla hükümetten ayrıldı. Anlaşmaya muhalefet eden bir diğer isim Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de, ilk aşamanın sona ermesi halinde Gazze savaşı yeniden başlamazsa istifa edeceğini açıkladı.
Bu bakanların hükümeti “şeytanla anlaşma yapmakla” suçladıkları ve Hamas’ı yok etme amacıyla yürütülen savaşın başarılı olmadığını savundukları bildiriliyor.
Biden: Bölge kökten dönüşüme uğradı
ABD Başkanı Joe Biden, görev süresinin son gününde yaptığı açıklamada “Çok fazla acı, yıkım ve can kaybından sonra bugün Gazze’de silah sesleri sustu.” ifadelerini kullandı. Biden, ateşkes ve rehine takasının ABD’nin aylardır sürdürdüğü politikaların bir sonucu olduğunu belirtti.
Biden, “Bölge (Orta Doğu) kökten dönüşüme uğradı.” diyerek sözlerine devam etti: “Hamas’ın uzun zamandır liderliğini yapan (Yahya) Sinvar öldü. Hamas’ın Orta Doğu’daki sponsorları, ABD’nin desteğiyle İsrail tarafından oldukça zayıflatıldı. Hamas’ın en büyük destekçilerinden Hizbullah cephede büyük kayba uğradı ve liderlik kadrosu yok edildi.”
Anlaşma nasıl yürürlüğe girecek?
Anlaşmanın ilk aşaması altı hafta sürecek ve bu süreçte Hamas’ın elinde bulundurduğu kadın, çocuk ve yaşlılardan oluşan 33 İsrailli rehine, İsrail hapishanelerindeki Filistinli mahkumlarla takas edilecektir. İsrail birlikleri de Gazze’nin yoğun nüfuslu bölgelerinden ayrılarak doğuya doğru çekilecek.
Yerlerinden edilen Filistinliler, evlerine dönmeye başlayabilecek ve her gün yüzlerce yardım kamyonunun bölgeye girişine izin verilecektir. Kalan rehinelerin serbest bırakılması, İsrailli askerlerin tamamen çekilmesi ve “sürdürülebilir sükunete” geri dönülmesini öngören ikinci aşama için müzakerelere 16. gününde başlanacaktır.
Üçüncü ve son aşamada ise kalan rehinelerin cesetlerinin iadesi ve Gazze’nin yeniden inşası yer alacak. Bu süreç yıllar sürebilir.
Hamas’ın, 7 Ekim 2023’te İsrail’e düzenlediği saldırıda 1200 kişi ölmüş ve 251 kişi rehin alınmıştır. Bunun ardından İsrail’in gerçekleştirdiği Gazze saldırılarında ise 46 bin 913 kişi hayatını kaybetmiştir. Gazze’de büyük bir yıkım yaşanmış ve 2,3 milyonluk nüfusun çoğu yerinden olmuştur. Bölge, ciddi gıda, yakıt, ilaç ve barınma sıkıntıları ile karşı karşıyadır.
İsrail, 34’ünün öldüğü düşünülen 94 rehinenin hala Hamas tarafından tutulduğunu açıklamış ve 7 Ekim öncesinde kaçırılan dört İsrailli’nin de ikisinin yaşamını yitirdiği bildirilmiştir.
Kaynak: BBC Türkçe
