İktisatçı Mahfi Eğilmez, CNBC-e’nin 4’te Ekonomi programında Türkiye ekonomisine dair önemli değerlendirmelerde bulundu.
Eğilmez’in açıklamalarından dikkat çekici noktalar:
Almanya’nın resesyona girmeme durumu, ‘Japonya gibi olur mu’ endişelerini azalttı. Türkiye’nin ihracat hacminin büyük bir kısmı Avrupa’ya dayandığından, euro üzerinden TL’nin değer kaybı aslında avantajlı bir durum olarak değerlendiriliyor. Ancak, ülkenin borcu büyük ölçüde dolarla ifade ediliyor.
Aradaki fark 21 puana çıktı
Türkiye’de geniş tanımlı işsizlik oranının, yüzde 7,9’luk resmi rakamın altında kalması önemli. Ancak geniş tanımlı işsizlik oranı ise uzun vadede yüzde 28,8 gibi yüksek bir seviyeye ulaşmış durumda. İşsizlikle karşılaşan insanlar, genellikle ‘bulamam’ düşüncesiyle başvuruda bulunmamayı tercih ediyor. Bu da 21 puanlık bir fark yaratıyor. İnsanlar umutsuzluk nedeniyle iş bulma arayışından vazgeçiyor ya da mevcut işlere olumlu yanıt vermiyorlar.
CDS primi 340’a geldi, bu ciddi bir olay
S&P’nin Türkiye kredi notu hakkında yapılan değerlendirmeler sonrası, reyting şirketleri 2008 krizinden bu yana pek çok eleştiri almakta. ABD Hükümeti’nin etkisinde hareket ettiklerini düşünen Eğilmez, CDS priminin yükselişinin daha önemli bir gelişme olduğunu belirtti. CDS primi 340’a çıkarak 250’lerden bir hayli yukarıda seyrediyor. Bu durum, piyasa için kaygı verici olarak nitelendiriliyor. Swap hariç net rezervin 21 milyar dolara kadar düştüğü, daha önce 50 milyar dolarlara kadar çıkıldığı hatırlatıldı.
Mart 2026 için piyasa katılımcıları 24,6 seviyesinde bir artış öngörüyor. Aynı beklenti reel sektörde de görmekteyiz. Ancak, hanehalkı için genel durum pek değişmiyor.
Üç ayda bir güncellemekte fayda var
IMF’nin büyüme tahmini ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Eğilmez, IMF’nin TL ve dolarla yaptığı hesaplamalara göre ortalama kurun 41,8 seviyesine çıktığını ifade etti. Kendisi yaptığı hesaplamalara dayanarak yıl sonu kurun 45,2 seviyelerinde olabileceğini öne sürdü. IMF’nin yüzde 2,7 büyüme tahmini ile OVP’nin yüzde 4’lük tahmininin tutarsız olduğu ayrıca yıl sonu enflasyon beklentisinin de yüzde 31 iken OVP’de yüzde 17,5’te kaldığı belirtildi. Eğilmez, OVP’nin güncellenmesi gerektiğini vurgulayarak, bu güncellemenin üç ayda bir yapılmasının faydalı olacağını söyledi.
Kapasite kullanım oranına dair sanayi üretimindeki düşüş ise sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerde de ortaya çıkmakta.
1 dolarlık gelir için 3 dolarlık borç
2000 yılında Türkiye’nin gayri safi yurtiçi hasılası (GSYH) 34 trilyon dolar seviyesindeyken, borçlanma tutarı 110 trilyon dolara ulaşmıştı. 2024 yılı itibarıyla GSYH’nin 111 trilyon dolara yükselmesi beklenirken, borç stoku ise 320 trilyon dolara çıkacak. Bu durum, 1 dolarlık gelir elde etmek için 3 dolarlık borçlanılması gerektiği anlamına geliyor. Bu durum, sadece Türkiye için değil, dünya genelinde de sağlıklı bir ekonomik yapı sergilemediğini gösteriyor. Sürekli borçlanarak büyüyen bir dünyanın geleceği ne olacak merak konusu.
Kaynak: Ekonomim
