ŞEBNEM TURHAN
Türkiye’de nisan ayında yıllık enflasyon, önceki ayki yüzde 38,1 seviyesinden yüzde 37,86’ya düşerken, aylık enflasyon ise yüzde 3 olarak belirlendi. Çekirdek enflasyon göstergeleri, manşet enflasyondan daha yüksek bir artış yaşadı. Merkez Bankası, nisan ayı Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini yüzde 46 seviyesine çıkardı. Bu durum, politika faizinin yıllık tüketici enflasyonunun 8,14 puan üzerinde olduğunu ortaya koyuyor.
Ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti ise politika faizinin üzerine çıkarak yüzde 48,82 seviyesine ulaştı. Bu durum, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile politika faizi arasındaki farkın 10,96 puan olduğunu göstermektedir. 19 Mart’ta İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’na yönelik yapılan operasyon sonrasında yaşanan finansal sarsıntı ve güven kaybı, uzmanlar tarafından Merkez Bankası’nın enflasyon belirteçlerinden daha sıkı bir politika yürüttüğüne işaret ediyor. Nisan toplantısı öncesinde, bu makasın daralmış olduğu ve politika faizinde bir indirim beklenildiği biliniyordu.
Mal ve Hizmet Enflasyonu Hızlandı
Nisan ayında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre mal enflasyonu, yılın ilk üç ayında göre hızla yükselerek yüzde 2,99 seviyesine ulaştı. Hizmet enflasyonu ise marttaki düşüşün ardından tekrar yüzde 3 seviyelerine çıkmayı başardı. 19 Mart sonrasında yaşanan belirsizlikler, enflasyon beklentilerine olumsuz şekilde yansıdı.
TÜİK verilerine göre gıda ve içecek grubunda mart ayında görülen yüksek artışın ardından, nisanda taze meyve ve sebzelerdeki fiyat düşüşleri nedeniyle enflasyon yüzde 2 olarak gerçekleşti. Manşet enflasyon üzerindeki gıda ve içecek grubundan gelen etkiler ise 0,51 puan artış sağladı. Taze meyve ve sebzelerdeki aylık gerileme ise yüzde 1,49 olarak hesaplandı. İşlenmemiş gıdada yüzde 1,98 ve işlenmiş gıdada yüzde 2,04’lük artışlar gözlemlendi. Mayıs ayında da taze meyve ve sebze fiyatlarında mevsimsel düşüşler bekleniyor. Gıda ve içecek grubunun tüketici enflasyonu üzerindeki olumsuz etkisi ise sınırlı kalacak; ancak yaşanan don olayları bu grubun enflasyonu üzerinde baskı oluşturabilir.
Elektrik Zammı Etkili Oldu
Nisan ayında giyim ve ayakkabı grubunda, yeni sezon ürünlerin etkisiyle yüzde 6,5 oranında bir aylık fiyat artışı görüldü. Manşet enflasyona katkısı ise 0,37 puan olarak kaydedildi. Mayıs ayında, bu etki az da olsa devam edecek. Giyim ve ayakkabı grubundaki fiyat artışları, diğer ana gruplara kıyasla oldukça düşük seviyelerde kalmaya devam ediyor. Konut grubundaki enflasyon, elektrik zammından önemli ölçüde etkilendi. Konut grubunda yapılan yüzde 4,66’lık artış, manşet enflasyonu 0,74 puan ile olumsuz yönde etkiledi. Elektrikteki aylık artış ise yüzde 20,8, yıllık enflasyon ise yüzde 83,28 olarak hesaplandı. Mayıs ayında, konut grubunda yeni bir zam olmaması nedeniyle kira artışları manşet enflasyon üzerinde etkili olacak. Nisan’da kira enflasyonu yüzde 3,2 ile aylık enflasyona paralel bir artış gösterdi.
Kur Etkisi Ulaştırmada Hissedildi
Nisan ayında ulaşım grubunda petrol fiyatlarındaki düşüşe rağmen, dövizdeki artış ve tavan fiyatlarındaki yükselişlerle birlikte yüzde 3,8’lik bir aylık enflasyon kaydedildi. Ulaşım grubundaki artış, manşet enflasyonu 0,57 puan yükseltti. Uçak bileti fiyatları yüzde 42,1 artarak en fazla zam yapılan kategori olurken, otobüs biletleri de yüzde 13,22’lik artış gösterdi. Petrol fiyatlarındaki azalma, benzinin ve motorinin fiyatlarını biraz düşürse de, döviz kurlarındaki etkiler otomotiv fiyatlarında yüzde 4,91 ve dizel yakıtında yüzde 2,58’lik artışlara yol açtı.
Ev eşyası grubunda yüzde 2,64’lük aylık artış, manşet enflasyonu 0,2 puan artırdı. Mayıs ayında kur etkisinin bu grupta da gözlemlenmesi bekleniyor. Haberleşme grubunda yüzde 0,94, sağlık hizmetlerinde yüzde 1,02, eğlence ve kültürde yüzde 1,37, eğitimde ise yüzde 2,28’lik aylık artışlar yaşandı. Lokanta ve oteller grubunda yüzde 3,59’luk bir artış ile manşet enflasyonu 0,3 puan yukarı taşıdı. Ayrıca, altın fiyatlarındaki yükseliş ile çeşitli mal ve hizmetler grubunda yüzde 2,65’lik bir artış görüldü. Bu grup manşet enflasyonu 0,12 puan etkiledi. Mayıs ayında hem lokanta ve oteller hem de çeşitli mal ve hizmetler grubunun manşet enflasyonu üzerindeki olumsuz etkisinin artması bekleniyor.
■ 22 Mayıs Enflasyon Raporu Önemli
Uzmanlar, güven kaybı ve yerli ile yabancı döviz talebinin sıkı para politikası ile sınırlanmaya çalışılması sürecinde, temmuz ayındaki Para Politikası Kurulu toplantısına kadar faiz indiriminin beklenmediğini ifade ediyor. Çekirdek enflasyondaki artışlar, bozulan yılsonu enflasyon tahminlerini daha pessimistik bir hale getirmekte ve Merkez Bankası’nın faiz indirim döngüsünü ertelemekte. Mayıs ayında baz etkisi nedeniyle yıllık enflasyonun düşmeye devam etmesi bekleniyor; ancak Haziran ayı Para Politikası Kurulu toplantısında herhangi bir değişiklik öngörülmüyor. Merkez Bankası, 22 Mayıs’ta yılın ikinci enflasyon raporu toplantısını gerçekleştirecek. Bu toplantıda yılsonu tahminlerinin değişmesi beklenirken, Başkan Fatih Karahan’ın vereceği mesajların da büyük bir öneme sahip olacağı belirtiliyor. Piyasa, ilk faiz indirimini temmuz toplantısında ve 300 baz puanlık bir düşüş ile bekliyor.
Kaynak: Ekonomim
