Orta Doğu’daki Savaş: Bir Yılda Neler Değişti?

Kaynak, Getty Images

Ortadoğu’da Savaşın Gölgesi

İsrail-Hamas savaşının başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana bir yıl geçti. Bu süre zarfında Orta Doğu, yeniden bir savaş tehlikesiyle karşı karşıya kaldı. BBC dış haberler editörü Jeremy Bowen, bu süre zarfında yaşanan gelişmeleri analiz etti.

Orta Doğu’da barış ve huzur arayan milyonlarca insan, savaşın etkileriyle hayallerinden uzaklaştı. Geçen yıl, siyasetteki, stratejideki ve dini çatışmalardaki derin fay hatlarının kapanmadığını gösterdi. Savaş, bölge siyasetine yeniden damgasını vurdu.

Hamas’ın 7 Ekim’deki saldırısı, çözümsüzlük içindeki asırlık çatışmaların bir sonucu olarak ortaya çıktı. Hamas militanları, İsrail’in sıkı korunan sınırlarını geçerek sivil 1200 kişiyi öldürdü. Bu, İsraillilerin yakın tarihindeki en büyük felaketlerden biriydi.

İsrail, Hamas saldırılarını “varlığına yönelik bir tehdit” olarak değerlendirdi. Başbakan Binyamin Netanyahu, saldırı sonrası yaptığı açıklamada, bu durumu “devletin tarihi boyunca yaşanan en büyük vahşet” olarak nitelendirdi. Bu saldırıdan sonra, Gazze’de Filistinlilere yönelik saldırılar başladı ve Gazze Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre 42 bine yakın kişi yaşamını yitirdi.

Yanılsamalara Veda

Savaşın getirdiği bir başka önemli sonuç, birçok varsayımın son bulması oldu. Bunlardan biri de Netanyahu’nun, Filistinlilerin kendilerini yönetme taleplerine hiçbir taviz vermeden çözümler sunabileceği düşüncesiydi. Bu yanılsama, Batılı liderleri de etkiledi.

Netanyahu’nun Filistin devleti kurma fikrini reddetmesi, Amerika’nın barış planının da sona ermesine neden oldu. Biden’ın planı, İsrail’in Filistin’e bağımsızlık vermesi karşılığında Suudi Arabistan’dan tam diplomatik tanıma almak üzerine inşa edilmişti. Ancak Netanyahu’nun bu talebe karşı çıkması, planın uygulamaya geçmesini engelledi.

Öte yandan, Hamas lideri Yahya Sinvar da İran’ın savaşa destek vereceğine dair yanlış bir öngörüde bulundu. Saldırı planlarını gizleyerek düşmanına sürpriz yaptı; fakat bu aynı zamanda kendi bölgesindeki insanları da beklenmedik şekilde etkiledi.

Gazze’de yaşanan çatışmalar sürerken, İran savaşın yayılmasını istemediklerini belirtti. Hizbullah lideri, Gazze’de ateşkes ilan edilene kadar sınırlarına sınırlı roket atışı yapma kararı aldı.

Gazze'deki tüm binaların yüzde 60'a yakınının tahrip olduğu hesaplanıyor.

Hizbullah ile açık bir yıpratma savaşını kabul etmeyen İsrail, Eylül ayında sürpriz bir operasyon başlattı. İran’ın müttefiki Hizbullah’a karşı oldukça yoğun bir bombardıman yapıldı, çok sayıda önde gelen lider öldürüldü.

Savaşın yoğunlaştığı süreçte, İsrail’in stratejileri, İran’ın ve Hizbullah’ın olası tepkilerini göz önünde bulundurmak zorunda kaldı. İran, savaşın yayılmasını istemediğini belirterek durumu değerlendirdi.

Travmalarla Yüklü Bir Bölge

7 Ekim’de Hamas’ın ilk saldırıları, İsrail tarafındaki Kibbutz yerleşimlerine yoğunlaştı. Kfar Aza test alanında, 62 kişi hayatını kaybetti, 19 kişiyse rehin alındı. Olayın ardından, bu bölge şimdi de yıkım ve travmanın izlerini taşıyor.

İsrail ordusu, 10 Ekim’de Kfar Aza’ya gazetecileri götürdüğünde, bölgede henüz bir savaş sahası haline getirilmişti. Bir yıl sonra bile orada normale dönmek mümkün olmuyor. Binalar yıkık, hayalet bir köy görüntüsü var.

Hayatta kalanlardan biri olan Zohar Shpak, savaşın getirdiği travmayı hala taşıdıklarını belirtiyor ve geleceğe dair belirsizliklerini dile getiriyor. Zohar, barışa inanıyor ve savaşın sona ermesini istiyor.

Gazze’deki Felaket

Hamas liderleri, İsrail’e yönelik saldırıların yanlış olduğunu düşünmüyor; aksine, işgali eleştiriyorlar. Hamas’ın Gazze’de uyguladığı stratejik planlar, bölgedeki durumu daha da karmaşık hale getiriyor.

İsrail, 7 Ekim tarihinde Gazze sınırında askeri güç topladı ve “ağır bir intikam” sözü verdi. Hedefleri arasında, Hamas’ın tamamen devre dışı bırakılması mevcut.

Bununla birlikte, Netanyahu’nun verilere ve eleştiriler karşısında ne kadar katı bir tutum sergilediği dikkat çekiyor. Rehineler ve ateşkes konusundaki talepler, ona yönelik eleştirileri artırırken, net bir çözüm sunmaktan uzak kalıyor.

Gazze'deki Sağlık Bakanlığı, yaklaşık 42 bin Filistinlinin 1 yılda öldürüldüğünü belirtiyor.

Gazze Sağlık Bakanlığı, 7 Ekim’den bu yana 42 bin kişinin öldüğünü açıkladı. Aynı zamanda, bölgedeki binaların yüzde 58,7’sinin yıkıldığını vurgulayan araştırmalar bulunuyor.

Bölgedeki insani kriz, savaşın çıkarına yönlendiriliyor ve insan hakları ihlalleri giderek artıyor. Birleşmiş Milletler, 2 milyondan fazla insanın temel ihtiyaçlardan yoksun bir şekilde yaşam mücadelesi verdiğini dile getiriyor.

Bölge Belirsizliğe Sürüklendi

İsrailliler ve Filistinliler arasındaki çatışma, kuşaklar boyunca sürüyor. Bir ateşkesin gerçekleşebilmesi, yeni liderlerin ortaya çıkmasıyla belirli bir umut taşıyor. Ancak bu durum, henüz uzak bir ihtimal gibi görünüyor.

Beyaz Saray’da yeni bir başkanın göreve gelmesiyle birlikte 2025 yılı, belirsizliklere açık bir dönem olarak değerlendiriliyor. Savaşın daha da yayılma riski ise her geçen gün artış gösteriyor. İsrail, İran’a karşı daha sert bir tutum sergileme niyetinde. Bu da yeni çatışmalara kapı aralayabilir.

İsrail’in stratejik zaferler elde etmesi için anahtar, düşmanlarının davranışlarını değiştirebilmekten geçiyor. Ancak İran’ın olası yeni saldırıları, bölgenin gidişatını etkileyebilir.

Sonuç olarak, İsrail ve ABD’nin yanlış yönlendirmeleri, bölgedeki durum üzerindeki anlayışları belirleyecek gibi görünüyor. Bu savaşın yatıştırılması ve ateşkes sağlanması, bölgedeki barışı yeniden tesis etmenin en önemli yolu olarak ön plana çıkıyor.