Polonya ve Hırvatistan’ın öncülüğünde 2015 yılında hayata geçirilen Üç Deniz Girişimi, Baltık, Adriyatik ve Karadeniz’i birbirine bağlayan bir ulaşım ve enerji koridoru oluşturarak altyapı eksikliklerini gidermeyi hedefliyor. Türkiye, bu girişimin 10. Zirvesi’nde “Stratejik Ortak” statüsüne ulaştı.
Üç Deniz Girişimi nedir?
Üç Deniz Girişimi nedir ve neden önemlidir? Bu sorular, girişimin arka planını anlamak açısından oldukça değerlidir. Rusya’nın Kırım’ı işgal etmesinin ardından başlatılan inisiyatif, tam anlamıyla Avrupa Birliği üyesi olan 12 ülkeyi bir araya getiriyor; bunlar arasında Avusturya, Hırvatistan, Estonya ve Yunanistan yer alıyor.
Uluslararası iş birliği imkânları sunuyor
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin altyapı ve bağlantı olanaklarını geliştirmeyi amaçlayan Üç Deniz Girişimi, sadece katılımcı ülkelerle sınırlı kalmayıp “stratejik ortaklar” ve “ortak katılımcılar” statüsündeki diğer ülkelerle uluslararası kuruluşlara da iş birliği fırsatları sunuyor.
Polonya’daki zirveye Türkiye’den katılım
AB Komisyonu, ABD, Almanya ve Japonya gibi ülkeler stratejik ortaklar listesinde yer alıyor. Türkiye ve İspanya, 28-29 Nisan’da yapılan zirve sonucunda bu seçkin gruba dahil oldular. Ayrıca, Karadeniz ülkeleri olan Ukrayna ve Moldova da bu platformda ortak katılımcı olarak bulunuyor.
Son olarak, Arnavutluk ve Karadağ da düzenlenen zirveyle ortak katılımcılar statüsüne geçiş yaptı.
Üç Deniz Girişimi Zirvesi, Varşova’daki Kraliyet Kalesi’nde Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda’nın başkanlığında gerçekleştirildi. Türkiye’den ise Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu zirveye katıldı.
Bağlantısallık açısından büyük önem taşıyor
Türkiye, 2024’te Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılacak zirveye özel konuk olarak davet edilmişti. Bu zirveler, siyasilerin yanı sıra özel sektörle de etkileşim içinde olan iş forumları içeriyor.
Dışişleri Bakanlığı kaynaklarına göre, stratejik ortaklık sayesinde Türkiye, enerji, ulaştırma ve dijital altyapı konularındaki projelerde uluslararası iş birliklerini artırma fırsatı elde edecek.
Günümüzde dünya genelindeki jeopolitik değişimler ve ticaret yollarındaki yeniden yapılanma, Türkiye için Doğu-Batı bağlantısallığı açısından önemli bir avantaj sunuyor. Türkiye, Orta Koridor ve Kalkınma Yolu Projesi’ni bu bağlamda öncelikli hedefleri arasında değerlendirmekte.
Türkiye’nin Üç Deniz Girişimi’ne stratejik ortak olarak katılmasının, bağlantısallık açısından yarattığı önem de dikkat çekiyor.
Türkiye, bu girişim çerçevesinde ekonomik büyüme, yeni altyapı yatırımları ve enerji güvenliği gibi konulara öncelik vermektedir. Ukrayna’nın yeniden inşası ve altyapısının iyileştirilmesi, Üç Deniz Girişimi’nin temel gündem maddeleri arasındadır.
Ayrıca Türkiye’nin altyapı projelerinde deneyimli özel sektörü, Üç Deniz Girişimi ortaklığı sayesinde yeni fırsatlar kazanabilir.
Ukrayna’nın imarı ve güvenliği gündemde
Karadeniz’le komşuluk ilişkisi içinde olan Türkiye ve Ukrayna arasındaki bağlar, 2014’teki Kırım işgali ve 2022’deki savaş ile daha da güçlendi. Türkiye, çatışmanın sona ermesinin ardından Ukrayna’nın yeniden inşasında yer almayı planlamakta ve güvenlik garantileri talebi açısından önemli bir bölge gücü olarak görülmektedir.
Üç Deniz Girişimi zirvesi ardından yayımlanan ortak bildiride, Ukrayna konusu ekonomik ve güvenlik bağlamında ele alındı. Güvenlik açısından önemli riskler olduğu ve askeri mobilitenin arttırılması için ulaştırma projelerinin gerekliği vurgulandı.
Bildirde, Baltık ve Karadeniz bölgesindeki güvenlik ortamının kötüleştiği belirtildi ve Üç Deniz Girişimi ülkelerinin bu risklere karşı diyalog içinde kalacakları duyuruldu.
Türkiye, Via Carpatia projesinde yer alıyor
Üç Deniz Girişimi, Fiziksel ve dijital ulaştırma ile enerji altyapısındaki eksiklikleri gidermek için toplamda 143 projeyi hayata geçirmekte. Bu projelerin toplam yatırım bütçesi ise 111 milyar euro olarak öngörülüyor.
Bu bölgedeki ulaşım alanında 2030 yılına kadar 290 milyar euro, enerji alanında 88 milyar euro ve telekomünikasyon alanında ise 160 milyar euro seviyesinde altyapı yatırımı gereksiniminin olduğu tahmin ediliyor.
Türkiye, Üç Deniz Girişimi’nin önemli projelerinden biri olan Via Carpatia olarak bilinen Karpatlar Yolu’nda da yer almaktadır. Bu otoyol, Litvanya’nın Klaipeda Limanı’ndan başlayıp, Polonya, Slovakya, Macaristan, Romanya ve Bulgaristan’ı geçerek Selanik Limanı’na, ardından İstanbul’a kadar uzanmaktadır.
Kaynak: Ekonomim
