Bağımsız düşünce kuruluşu Toplum Çalışmaları Enstitüsü, ‘Türkiye’nin İcra ve İflas Raporu’nu yayınlayarak ekonomik krizin boyutlarını gözler önüne serdi. Raporda, Türkiye’de her beş şirketten birinin fiilen iflas ettiği, artan KOBİ kredilerinin enflasyon karşısında çöktüğü ve icra dosyalarında rekor seviyelere ulaşıldığı belirtildi.
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna göre, Türkiye’de derinleşen ekonomik buhranın etkileri net bir şekilde gözlemleniyor. Hukuk ve Adalet Politikaları Direktörü Dr. Yavuz Selim Günay tarafından hazırlanan raporda, birçok şirketin, iflas etmelerine rağmen faaliyetlerini en düşük seviyede devam ettirerek ‘zombi şirket’ hâline geldiği vurgulanıyor. Bu tür şirketler, sürdürülebilir kazanç elde edemeseler de kamu destekleri, düşük faizli krediler ve diğer yardımlarla ayakta kalmaya çalışıyor.
Her 5 Şirketten Biri Zombi Şirket
Raporda, Türkiye’deki yüksek enflasyon, kredi daralması ve reel sektördeki kârlılık erozyonu gibi etkenlerle birlikte, zombi şirket oranının yüzde 20’ye yaklaştığı ifade ediliyor. Veriler, Türkiye’de her beş şirketten birinin organik büyüme yerine sürekli zarar, borçlanma ve yapay desteklerden (teşvikler, sübvansiyonlar ve düşük faizli krediler vb.) faydalanarak faaliyet göstermekte olduğunu gösteriyor.
Öte yandan, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2023 tarihli “The Rise of the Walking Dead: Zombie Firms Around the World” raporuna göre, Türkiye, zombi şirket oranlarında yüzde 13 ile dünya genelinde birinci sırada yer alıyor.
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporunda, zombi şirketlerin artışının ekonomik istikrar açısından ciddi bir tehdit oluşturduğu belirtiliyor. Özellikle yüksek faiz oranları ve KOBİ’ler için uygulanan vergi ile teşvik politikaları, bu şirketlerin sayısının artmasına katkı sağlıyor.
Artan KOBİ Kredileri Enflasyona Ezildi, Finansmana Erişim Düştü
Raporun dikkat çeken bir diğer bulgusu, KOBİ kredisi kullanım oranları ile ilgili oldu. Türkiye’de işletmelerin finansmana erişimi artmış gibi görünse de gerçek borçlanma kapasitelerinin zayıfladığı ifade ediliyor.
Ocak 2023-Mayı 2025 dönemi arasında KOBİ kredisi kullanım oranı yaklaşık yüzde 120 artış gösterirken, aynı dönemde kümülatif enflasyon yüzde 240 olarak hesaplandı. Bu durum, fiyatların ortalama 3,4 katına çıkmasına rağmen KOBİ kredilerindeki artışın sadece 2,2 kat seviyesinde kalmasına yol açtı. Raporda, KOBİ kredisi hacminin nominal olarak artmasına rağmen reel anlamda daralma yaşandığı belirtiliyor.
İcra Dairelerinde Rekor Kırıldı
Rapor ayrıca Türkiye’deki icra ve iflas dairelerindeki dosya sayılarına da yer veriyor. 2015 yılında icra ve iflas dairelerine gelen toplam dosya sayısı yaklaşık 26,2 milyon seviyesindeyken, 2023 yılında bu sayı 38,3 milyon ile zirve yaptı. 2024’te ise dosya sayısı 32,7 milyon seviyesine geriledi.
Adalet Bakanlığı verilerine göre, icra ve iflas dairelerinde bir dosyanın ortalama işlem süresi 2023 yılında 582 günken, bu süre 2024’te 918 güne yükseldi. Bu durum, sistemdeki yavaşlamanın ciddiyetini ortaya koyuyor.
Ekonomik Suçlar Artışta
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna göre, Türkiye nüfusuna bakıldığında 2024’te her 14 kişiden biri ekonomik suçlara karışmış durumda. Mal varlığına karşı işlenen suçlara dair ceza soruşturmaları ve bunlara ilişkin dosya sayısı son yıllarda sürekli bir artış göstermekte.
Adalet Bakanlığı verilerine göre, 2022 yılında mal varlığına karşı suç lar kapsamında soruşturulan şüpheli sayısı 5.845.634 iken, 2023 yılında bu sayı 5.864.585’e ve 2024 yılında ise 6.044.908’e ulaştı. Aynı dönemde dosya sayısı ise 4.673.836’dan 4.882.291’e, suç sayısı ise 8.065.237’den 8.966.686’ya yükseldi.
Kaynak: Ekonomim
