YENER KARADENİZ/İSTANBUL
Tüketicilerin yeme içme harcamalarında önemli bir düşüş yaşandığı bildirildi. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre, Mart 2025 itibarıyla yeme içme sektöründe banka ve kredi kartlarıyla gerçekleştirilen işlem adedi 200 milyonun altına inerek, son 12 ayın en düşük seviyesine geriledi. Aynı dönemde işlem tutarı 87 milyar TL olarak kaydedildi. Bu tutar, reel olarak bir önceki yıla göre de dikkate değer bir düşüş gösterdi. Geçen yılın Mart ayında işlem tutarı 60 milyar TL iken, nominal olarak yüzde 45 artış gösterse de, yeme içme kaleminde yıllık enflasyonun yüzde 43,38 olması durumu, reel artışın yalnızca yüzde 1,1 seviyesinde kalmasına neden oldu. İşlem adedindeki bu azalma, toplam reel harcamanın düşüş trendine girdiğini ortaya koyuyor. Yani yeme içme harcamaları reel olarak pek değişmezken, tüketicilerin dışarıda yeme sıklığı belirgin şekilde azalmış durumda.
Toplam banka ve kredi kartı harcamaları içinde yemek harcamasının oranı da düşüş göstermekte. Geçen yılın Mart ayında toplam 1,2 trilyon TL olan kart harcamaları içinde yemek harcaması yüzde 5’lik bir pay alırken, bu yıl aynı dönemde bu oran yüzde 4,97’ye gerilemiştir. Sektör temsilcileri, hem fiyat artışlarının hem de alım gücündeki daralmanın dışarda yeme içme sıklığını azalttığını ifade etmektedir. Yılın ilk çeyreğinde enflasyonist baskılar ve fiyat değişikliklerinin de etkisiyle bu düşüş trendinin devam etmesi bekleniyor.
İşlem Başına Tutar 435 TL
Yine işlem başına ortalama tutar ise 2024 Ocak ayında 273 TL iken, 2025 Mart ayında 435 TL’ye yükseldi. Bu, nominal olarak yüzde 59’luk bir artışa işaret etmektedir. Ancak bu dönemde yeme içme enflasyonunun yüzde 43,38 olduğunu göz önünde bulundurursak, işlem başına tutarın reel olarak yaklaşık yüzde 11 arttığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, işlem adedindeki düşüş nedeniyle toplam hacimdeki artışın, tüketimden ziyade fiyatların yükselişine bağlı olduğu görülmektedir.
Gelir Erozyonu Alışkanlıkları Değiştiriyor
Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer, paranın satın alma gücündeki düşüşün, insanların yaşam alışkanlıklarında kaçınılmaz değişikliklere yol açtığını vurgulayarak, “Bu değişikliklerden biri, ev dışında yemek yeme alışkanlığında yaşanıyor. Maliyet artışlarını belirli bir müddet içindeki fiyatlara yansıtmamaya çalışan işletmeler, bir süre sonra kaçınılmaz olarak bazı fiyat artışlarına gitmek zorunda kalıyorlar. Ancak gelir artışlarının fiyat artışları karşısında yetersiz kalması, tüketicileri zorunlu harcamalar dışındaki harcamalarında daha temkinli olmaya yöneltti. Bu durum, özellikle dışarıda yeme içme gibi harcamalarda işlem adedi azalmasına yol açtı” ifadelerini kullandı.
“Sömestr Tatili ve Ramazan Ayı Etkili Oldu”
Kaya Demirer, bu yılın ilk çeyreğindeki yemek harcama adetlerindeki azalmanın sebeplerini şu sözlerle açıkladı: “Ocak, Şubat ve Mart aylarında yeme içme sektöründeki kartlı işlem adetlerindeki düşüşte birkaç önemli faktör etkilidir. Ocak sonunda başlayan ve Şubat başına kadar süren sömestr tatili, vatandaşların seyahat planları nedeniyle yeme içme harcamalarının geçici olarak azalmasına yol açtı. Mart ayının Ramazan ayına denk gelmesi ise bu durumu daha da pekiştirdi. Oruç tutan bireylerin dışarıda yeme alışkanlıklarına ara vermesi, özellikle gündüz servis ağırlıklı işletmelerde işlem sayılarında belirgin bir azalma meydana getirdi. Sert hava koşulları, Ramazan ayı ve ardından gelen uzun süreli Ramazan Bayramı ve Paskalya tatilinin tarihsel kaymaları da 2024-2025 mukayeselerinde göz önünde bulundurulması gereken faktörler arasında yer alıyor.”
Kaynak: Ekonomim
