YENER KARADENİZ
Ticari kredi faizlerinde son bir ay içinde yaşanan yaklaşık 10 puanlık artış, reel sektörün 2025’in ikinci yarısına dair iyileşme beklentilerini ciddi ölçüde zayıflattı. Yatırım isteklerinin azaldığı, iç pazarın baskılandığı ve ihracatın yavaşladığı bu süreçte birçok işletme 2026 yılına yönelik planlarını gözden geçiriyor. Şu an mevcut ekonomik koşullarda iş dünyası, ayakta kalmaya odaklanmakla birlikte kur tarafında bir iyileşme talebini daha belirgin bir şekilde dillendirir hale geldi.
Merkez Bankası, 17 Nisan’da gerçekleştirdiği Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini 350 baz puan artırarak yüzde 42,5’ten yüzde 46’ya çıkardı. Bu artış, zaten yükseliş eğiliminde olan kredi faizlerini daha da artırdı. Bankacılık sektörü kaynakları, bu karar sonrasında bazı özel bankalarda rotatif ticari kredi faizlerinin yüzde 60-62 seviyelerine ulaştığını bildiriyor. Sektör çapında ticari kredi faizleri ortalama yüzde 51-54 aralığında seyrediyor. Oysa sadece bir ay önce bu oranlar yüzde 42,5-44 civarındaydı. Bu durum, son bir ayda ticari kredi faizlerinde önemli bir artış yaşandığını ortaya koyuyor.
“Yüksek finansman maliyetleri, üretim, istihdam ve ihracatı etkiliyor”
Narbay: Bu oranlarla ticaret yapmak mümkün değil
Bu dönemde en çok etkilenen sektörlerin başında tekstil ve hazır giyim geliyor. Geçen yıl yoğun kapanma ve istihdam kayıplarının yaşandığı bu alanda yapılan son araştırmalar, bu yıl da zarar yazılacağına işaret ediyor. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Müşterek Başkanı Toygar Narbay, yüksek faiz oranlarıyla ticaret yapmanın imkânsız olduğunu belirterek, “EBİTDA’lar şu an sıfıra çok yakın. Sanayiciler öz sermayelerini tüketmiş durumdalar. Geçen yıl 50 olan politika faizinin bileşiği 63 idi. Kur sepeti ise yüzde 16 arttı. Döviz cinsinden verilen faizler yüzde 40’ın üzerine çıktı. Bu da işletmelerin bilançolarında öz kaynakların erimesine ve öz kaynak/yabancı kaynak oranlarının bozulmasına neden oldu. 2022’de 10,5 kar eden, 2024’te eksi 5,1 zarara döndü. Bankalar, firmaların tüm verilerini olumsuz gördüğü için kredi limitini artırmaktan kaçınıyor. Bu nedenle firmalar bu yıl borçlanmada ciddi zorluklar yaşayacak. İhracatçıların teminat oranlarının acilen düşürülmesi gerekiyor. Eximbank tarafından teminat mektubu istememek lazım. Mutlaka teminatın indirilerek Kredi Garanti Fonu ile desteklenmesi şart. Aksi halde bu faiz oranlarıyla iş yapıp ayakta kalmak mümkün değil” dedi. TGSD tarafından gerçekleştirilen bir çalışmada bu yılın ilk yarısında yüzde 7,9 zarar, ikinci yarısında ise 1,4 zarar beklendiği, ancak mevcut durumun bu zararın daha da artabileceğine işaret ettiği ifade edildi.
Baran: Yatırım ve üretimin devamı için faizlerin düzeyi çok önemli
ATO Başkanı Gürsel Baran, Merkez Bankası’nın faiz artırımının ekonomi programına ilişkin geçici bir düzenleme olarak algıladıklarını belirtti. Baran, “Hükümetimiz, büyüme ve kalkınmayı hedef alan bir enflasyonla mücadele programı ortaya koydum. Bizler de bu programı destekliyoruz ve desteklemeye devam edeceğiz. Cumhurbaskanı Yardımcımız Sayın Cevdet Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek, programın uygulanmasını titizlikle takip ediyor. Üyelerimiz adına dile getirdiğimiz her konunun hükümetimiz nezdinde karşılık bulduğunu görüyoruz. Faiz seviyeleri, yeni yatırımların devreye girmesi için kritik bir öneme sahip. Merkez Bankası’nın politika faizi üzerinde gerçekleştirilecek bir indirim, ticari kredi faizlerine hemen yansıtılmayabilir. Bankalar, bu dönemde de aynı oranda artırmamaları gerektiğini düşünüyoruz” dedi.
İçten: Kur gözden geçirilsin, pazar kaybı yaşarız
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, mevcut finansal durumu değerlendirerek, “Son aylarda faizlerin düşüş göstermişti; ancak yeniden yükseliş trendine girdi. Bu durum, ayakkabı sektörünü zor bir duruma sokuyor. Hem iç hem de dış piyasalarda ciddi bir daralma yaşıyoruz. Talep azalmış durumda. İhracat ise döviz kurundan dolayı olumsuz etkileniyor. Yatırım yapma potansiyeli olan firmalar, mevcut durumu göz önüne alarak yatırımlarını ertelemekte. Devletin sıkı para politikası uygulamasında itirazımız yok, ancak yüksek döviz kurunun yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor, aksi takdirde büyük bir pazar kaybı yaşayabiliriz” ifadelerini kullandı.
Fayat: İkinci yarıda da küçülme kesinleşti
TOBB Konfeksiyon ve Hazırgiyim Sektör Meclisi Başkanı Şeref Fayat, sektörde istihdam kayıpları, kapanmalar ve ihracat kaybının zaten yoğun olarak yaşandığına dikkat çekerek, “Mart ayında ihracat yüzde 12 azaldı. Ocak ayında tekstil ve hazır giyimde istihdam kaybı 15 bini buldu. Şubat ve mart aylarında da benzer bir düşüş yaşanmasını bekliyoruz. Artık ikinci yarıda da küçülme kaçınılmaz hale geldi” dedi.
Duran: Sanayicinin bu faizi kaldırabilmesi mümkün değil
Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Başkanı Alican Duran, sanayicilerin yüksek faiz yükü karşısında zorlandığını ifade etti. “Faizlerin düşmesini beklerken böyle bir artış yaşanması tüm sanayiciler için sorun yarattı. Kredinin tahsisi de süratle zorlaşmakta. Bankalar, son dönemde çok daha seçici davranmaya başladı. Bu durum üretimde kilitlenmelere neden olabilir” dedi.
Önel: Bu faiz ile kredi isteyene kötü bakılıyor
İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel, siyasi gerginliklerden sonra gecelik borçlanma maliyetinin yükselmesinin bankaların ve vadeli mal satanların faiz oranlarını artırmasına sebep olduğunu belirtti. “Yüksek maliyetlere rağmen kredi kullanmak isteyen şirketlere karşı bankalar olumsuz bir tutum sergilemeye başladı” diye ekledi.
Coşkun: Üreteni ayakta tutmak stratejik zorunluluktur
Uluslararası Ticaret İş İnsanları ve Yatırımcılar Platformu (UTİYAP) Yönetim Kurulu Başkanı Halil Coşkun, faiz artışını ekonomi planını koruma refleksi olarak gördüklerini belirterek, “Üretici, esnaf ve yatırımcıların artan maliyetlerle mücadele ettiğini, bu durumun sadece işletmelerin değil, ülke ekonomisinin de direncini zorladığını” ifade etti. Coşkun, “Türkiye’nin sürdürülebilir kalkınma hedefleri, reel sektöre kulak verilmeden gerçekleşemez” diyerek üreticilerin desteklenmesinin önemine vurgu yaptı.
Kaynak: Ekonomim
